ΤΟ ΠΡΟΠΑΤΟΡΙΚΟ ΑΜΑΡΤΗΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΥΤΟΥ
ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΝΥΣΣΗΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Στήν παροῦσα ἐργασία ἐπιχειρεῖται ἡ λεπτομερής καταγραφή καί παρουσίαση τῆς ἀποτυπωμένης σέ ὅλο τό συγγραφικό ἔργο τοῦ ἁγίου Γρηγορίου ἐπισκόπου Νύσσης θεολογικῆς διδασκαλίας του σχετικῶς μέ τήν φύση τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος, καθώς καί μέ τίς ὀλέθριες γιά τό γένος τῶν ἀνθρώπων ἐπιπτώσεις πού προέκυψαν ἀπό αὐτό. Πραγματοποιεῖται, ἐκ παραλλήλου, ἡ διερεύνηση καί ἡ ἔκθεση τῶν θεολογικῶν ἐκείνων ἀπόψεων τοῦ ἱεροῦ πατρός πού σχετίζονται κατ' ἄμεσον τρόπο μέ τό σπουδαιότατο αὐτό ζήτημα τῆς «ἀρχαίας» παραβάσεως καί ἀφοροῦν στά προσδιοριστικά στοιχεῖα καί χαρακτηριστικά τῆς θείας «εἰκόνος», κατά τήν ὁποία δημιουργήθηκε ἀπό τόν Τριαδικό Θεό ὁ ἄνθρωπος καί τά ὁποῖα ἐπαναπροσδιορίσθηκαν κατά τήν λειτουργία τους μεταπτωτικῶς, καθώς ἐπίσης καί στήν ἀνάδειξη τῶν σωτηριωδῶν ἐκείνων προϋποθέσεων τῆς ἄρσεως τῶν συνεπειῶν τῆς παρακοῆς καί παραβάσεως τοῦ ἀνθρώπου καί τῆς ἐπανόδου του στήν προπτωτική μακαριότητά του, ἡ ὁποία κατέστη δυνατή ἀποκλειστικῶς διά τῆς κατά σάρκα «οἰκονομίας» τοῦ Θεοῦ Λόγου.
Ἀφορμή γιά τήν ἐν λόγῳ ἐνασχόληση καί διαπραγμάτευση ἀπετέλεσε ἡ σπουδαιότητα τήν ὁποία ὁ ἐπίσκοπος Νύσσης ἀποδίδει ἀφ' ἑνός μέν στό μεῖζον αὐτό θέμα τῆς ἐσφαλμένης καί ἄστοχης ἐκ μέρους τοῦ ἀνθρώπου διαπράξεως τῆς παρακοῆς καί τῆς πτώσεως αὐτοῦ πού ἀκολούθησε, ἀφ' ἑτέρου δέ στήν πραγματοποιηθεῖσα ἀποκατάσταση τῆς διαταραχθείσης σχέσεως κοινωνίας τοῦ πεπτωκότος ἀνθρώπου μέ τόν Τριαδικό Θεό διά τοῦ μοναδικοῦ καί ἀνεπανάληπτου γεγονότος τῆς διά σαρκός «ἐπιδημίας» τοῦ Θεοῦ Λόγου.
Ἀπό τήν θέση αὐτή ὀφείλουμε νά ἐκφράσουμε θερμότατες εὐχαριστίες πρός τόν Ἐπιβλέποντα Καθηγητή κ. Κωνσταντίνο Λιάκουρα, ἡ καθοδήγηση καί οἱ ὑποδείξεις τοῦ ὁποίου καθ' ὅλη τήν διάρκεια τῆς ἐκπονήσεως τῆς παρούσης ἐργασίας ἀποδείχθηκαν πολύτιμες γιά τήν πραγματοποίηση καί ὁλοκλήρωσή της.
Πολλές καί θερμές εὐχαριστίες ὀφείλουμε ἐπίσης στόν Καθηγητή Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Μεσσηνίας κ. Χρυσόστομο (Σαββάτο) καί στόν Καθηγητή Πανοσιολογιώτατο Ἀρχιμανδρίτη π. Νικόλαο Ἰωαννίδη γιά τίς παρατηρήσεις καί ὑποδείξεις καί συμβουλές τους, πού ἀποδείχθηκαν ἰδιαιτέρως ἐπωφελεῖς καί σημαντικές γιά τήν πραγμάτωση τῆς παρούσης ἔρευνάς μας.
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
Πρόλογος. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
Πίνακας περιεχομένων. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
Βιβλιογραφικές συντμήσεις. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Βιβλιογραφία. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Α΄. Πηγές. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10
1. Κύριες πηγές. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
2. Δευτερεύουσες πηγές. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
α΄. Ἔργα Πατέρων καί Ἐκκλησιαστικῶν Συγγραφέων. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
β΄. Ἔργα θύραθεν Συγγραφέων. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20
Β΄. Βοηθήματα. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Γ΄.Ἐγκυκλοπαιδεῖες – Λεξικά. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
ΕΙΣΑΓΩΓΗ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ Η ΕΠΙΦΕΡΟΥΣΑ ΤΗΝ ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΟΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΩΣ ΘΕΙΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΜΑ ΚΑΙ Η ΠΡΟΠΤΩΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΥΤΟΥ
1. Ἡ ὑπό τοῦ Θεοῦ δημιουργία τῆς κτιστῆς φύσεως. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
2. Ἡ διδασκαλία τοῦ Γρηγορίου Νύσσης περί τῆς δημιουργίας τοῦ ἀνθρώπου. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .91
α΄. Ἡ ἐκ τῆς βουλήσεως καί τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου «κατ’ εἰκόνα καὶ καθ’ ὁμοίωσιν» Αὐτοῦ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .91
β΄. Ἡ ἀποτύπωση τῆς θείας εἰκόνας στόν ἄνθρωπο ὡς χαρακτηριστικό τῆς συνάφειας αὐτοῦ πρός τόν Θεό. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
γ΄. Ἡ ἐκ ψυχῆς καί σώματος σύσταση τοῦ ἀνθρώπου. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
δ΄. Ἡ ἑρμηνευτική προσέγγιση τῆς ἀναφερόμενης ἀπό τόν Γρηγόριο Νύσσης «διπλῆς κατασκευῆς» τοῦ ἀνθρώπου. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
3. Ἡ ἐνεργοῦσα τήν δημιουργία καί δι’ αὐτῆς φανερούμενη βούληση τοῦ Θεοῦ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
4. Ἡ συμφυής μέ τήν κατασκευή τῆς κτιστῆς φύσεως καί τοῦ ἀνθρώπου ἔννοια τοῦ χρόνου. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
5. Ἡ πρό τῆς πτώσεως κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .155
α'. Γενικά. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .155
β΄. Ἡ «συνάφεια» τῆς ἀνθρώπινης φύσεως πρός τήν ἀγγελική φύση. . . . .158
γ΄. Οἱ προσδιορίζουσες τήν προπτωτική κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου ἰδιότητες τῆς «ἀπαθείας» καί τῆς «παρρησίας». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .161
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΟΝΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤ' ΕΙΚΟΝΑ ΘΕΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΕΙΣΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΦΥΣΗ ΙΔΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΑΥΤΩΝ ΠΡΟΠΤΩΤΙΚΩΣ
1. Ἡ συμφυής πρός τήν ἀνθρώπινη φύση λειτουργία τῆς «τροπῆς» καί «ἀλλοιώσεως». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
2.Ἡ συγγενής πρός τόν Θεό ψυχή ὡς «οὐσία νοερά». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
α΄. Γενικά. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
β΄. Οἱ ἐμφαίνουσες τό τριμερές τῆς ψυχῆς ἐκδηλώσεις αὐτῆς. . . . . . . . . . . .180
γ΄. Ἡ ψυχή ὡς «κάτοπτρον» τοῦ κάλλους τῆς θεότητας. . . . . . . . . . . . . . . . .184
δ΄. Ἡ εἰκόνα τῶν «πτερῶν» τῆς ψυχῆς. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
3. Τό «ἡγεμονικὸν» τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .190
α΄. Τό «λογιστικὸν» τῆς ψυχῆς ὡς φυσική δύναμη τοῦ ἀνθρώπου.. . . . . . 190
β΄. Ἡ αὐτεξούσιος «προαίρεσις» ὡς ἰδιότητα καί προνόμιο τῆς λογικῆς κτίσεως . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199
γ΄. Ἡ ἐπ’ ἀγαθῷ κόσμηση τῆς ἀνθρώπινης φύσεως διά τῆς «ἐπινοίας». . . 204
4. Ἡ δωρεά καί ἡ λειτουργία τῶν αἰσθήσεων κατά τήν πρό τῆς πτώσεως κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Ο ΠΕΙΡΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ Η ΔΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΟΗΣ ΠΤΩΣΗ ΑΥΤΟΥ
1. Ὁ πειρασμός τῶν προπατόρων καί ἡ παράβαση αὐτῶν. . . . . . . . . . . . . . . . 213
α΄. Ἡ ἔννοια τοῦ ὑπό τοῦ διαβόλου πειρασμοῦ τῶν προπατόρων. . . . . . . . 213
β΄. Τό «ξύλον» τῆς γνώσεως. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .219
γ΄. Ὁ ὑπό τήν μορφή τοῦ ὄφεως καί διά τοῦ ψεύδους παραπλανήσας τούς προπάτορες διάβολος. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
2. Ἡ φύση τοῦ ἁμαρτήματος τῆς παρακοῆς τῶν προπατόρων. . . . . . . . . . . . .230
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
Η ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΩΣ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΠΑΤΟΡΙΚΟΥ ΑΜΑΡΤΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΕΠΑΚΟΛΟΥΘΑ ΑΥΤΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
TA XAΡΑΚΤΗΡIZONTA ΤΗΝ ΜΕΤΑΠΤΩΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΩΣ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΟΗΣ ΠΤΩΣΕΩΣ ΤΟΥ
1. Ἡ ἀπώλεια τῆς μακαριότητας καί ἡ ἀμαύρωση τοῦ «κατ' εἰκόνα» καί οἱ ἐπιπτώσεις αὐτῆς. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .243
2. Ἡ περιένδυση τῶν προπατόρων διά τῶν «δερματίνων χιτώνων» . . . . . . . 252
3. Ἡ κατά τήν διάκριση τῶν φύλων ἀναπροσαρμογή τῆς λειτουργίας τῆς φύσεως τοῦ ἀνθρώπου. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .260
4. Ἡ εἴσοδος τοῦ θανάτου στήν ἀνθρώπινη φύση. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
α΄. Ἡ ἔννοια τοῦ ἐπακολουθήσαντος μετά τήν παράβαση θανάτου. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
β΄. Ἡ ὀντολογική θεώρηση τοῦ θανάτου. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270
5. Ἡ ὑπό τοῦ ἀνθρώπου ἐπιθυμία καί διάπραξη τοῦ κακοῦ ὡς ἀπουσίας καί στερήσεως τοῦ ἀγαθοῦ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .276
6. Ἡ εἴσοδος τῆς ἁμαρτίας καί τῶν παθῶν στήν φύση τοῦ ἀνθρώπου. . . . . .285
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ KAI H ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΠΤΩΤΙΚΗΣ ΦΥΣΕΩΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
1. Ἡ ἐκ τῆς παρακοῆς νοσήσασα ἀνθρώπινη φύση. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .297
2. Ἡ κατά τήν προαίρεση ἀλλοίωση τῆς φύσεως τοῦ ἀνθρώπου μετά τήν πτώση αὐτοῦ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306
3. Ἡ μεταπτωτική λειτουργία τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου. . . . . . . . . . . . . . . . . 310
α΄. Τά μεταπτωτικά χαρακτηριστικά τῶν δυνάμεων τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου καί ἡ λειτουργία αὐτῶν. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310
β΄. Ἡ μεταπτωτική ἐκδήλωση τῶν «διαθέσεων» τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .315
4. Ἡ μετά τήν πτώση τοῦ ἀνθρώπου «αὐτεξούσιος κίνησις» τῆς ψυχῆς του. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319
5. Ἡ μεταπτωτική λειτουργία τῆς νοήσεως τοῦ ἀνθρώπου. . . . . . . . . . . . . . . 324
α΄. Ὁ νοῦς ὡς ἡ δύναμη ἐκδηλώσεως καί κατευθύνσεως τῆς προαιρέσεως . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324
β΄. Ἡ μεταπτωτική λειτουργία τῆς «ἐπινοίας». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328
6. Ἡ μετά τήν πτώση τοῦ ἀνθρώπου λειτουργία τῆς μνήμης του . . . . . . . . . .335
7. Ἡ μεταπτωτική λειτουργία τῶν συναισθημάτων τοῦ ἀνθρώπου . . . . . . . 340
8. Ἡ ὑπό τοῦ ἀνθρώπου γνώση τοῦ ἑαυτοῦ του. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354
ΕΠΙΜΕΤΡΟ
Η ΕΚ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΟΗΣ ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΔΙΑ ΤΗΣ ΕΝΑΝΘΡΩΠΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΘΕΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
1. Τό μυστήριο τῆς φιλάνθρωπης κατά σάρκα «οἰκονομίας» τοῦ Λόγου. . . . 357
2. Ὁ λυτρωτής Θεάνθρωπος Ἰησοῦς Χριστός. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .378
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .394
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΙΣ
ΑΒ Ἀνάλεκτα Βλατάδων. Πατριαρχικόν Ἵδρυμα Πατερικῶν Μελετῶν, Θεσσαλονίκη 1969 κ. ἑ.
ANRW Aufstieg und Niedergang der römischen Welt. Geschichte und Kultur Romsim Spiegel der neueren Forschung (Berlin–New York).
ByZ Byzantinische Zeitschrift, Leipzig–München 1892 κ. ἑ.
CCSG Corpus Christianorum. Series Graeca, Turnhout-Leuven 1977 κ. ἑ.
CUF Collection des Universités de France, Paris 1957. 1961. 1966.
DOP Dumbarton Oaks Papers, Cambridge 1941 κ.ἑ.
DSp Dictionnaire de Spiritualité, Beauchesne, Paris 1937.
ECQ Eastern Churches Quarterly (Ramsgate, Exeter).
ΕΕ Εstudios Ecclesiásticos (Madrid).
ΕΕΘΣΠΑ Ἐπιστημονική Ἐπετηρίς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ
Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, Ἐν Ἀθήναις 1924-1926 κ.ἑ.
ΕΠΕΘΧ Ἐπιστημονική Παρουσία Ἑστίας Θεολόγων Χάλκης, ἐν
Ἀθήναις 1987 κ.ἑ.
ΕΠΛΜ Ἐγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, τ.1-61,
Μαρούσι 1981-1996.
Foun. Foundations (Rochester, New York).
GNO Gregorii Nysseni Opera, Leiden 1960 κ.ἑ.
GOTR Greek Orthodox Theological Review, Brookline 1952 κ.ἑ.
GCS Die griechischen christlichen Schriftsteller der ersten drei Jahrhunderte, Leipzig 1897 κ. ἑ.
JAC Jahrbuch für Antike und Christentum, τ.1-38, Münster 1958-1995.
LCL Loeb Classical Library, London 1958 κ.ἑ.
LThK2 Lexikon für Theologie und Kirche, τ.1-10, Freiburg i. Br. 1957-
19652.
MCCSC Massimo Confessore Capitoli Sulla Carità, Roma 1963.
MyS Mysterium Salutis. Grundriss heilsgeschichtlicher Dogmatik, τ.1- 5. Einsiedeln-Zürich-Köln 1965-1976.
NRTh Nouvelle Revue Théologique (Tournai).
OePhAl Les Oeuvres de Philon d' Alexandrie, τ.1-36, Paris 1961-1975.
PG MIGNE J.-P., Patrologiae Cursus Completus, Series Graeca, τ.1-161, Parisiis 1857-1866.
PO Plotini Opera, Paris-Bruxelles-Leiden 1951-1973.
RAM Revue d’ ascétique et de mystique, Toulouse 1921 κ.ἑ.
RevSR Revue de Sciences Religieuses, Strasbourg-Paris.
RHR Revue de l’ histoire des religions, τ.1-69, Paris 1880-1914.
RSR Recherches de science religieuse, Paris 1921 κ.ἑ.
RThom Revue thomiste. Revue doctrinal de théologie et de Philosophie,
Paris-Toulouse 1893 κ.ἑ.
SC Sources Chrétiennes. Collection dirigée par H. de Lubac et J.
Daniélou, Paris 1942 κ.ἑ.
Schol Scholastik, Freiburg i.Br. 1(1926)-40(1965).
SJD Die Schriften des Johannes von Damaskos, τ.2 καί 4, Berlin-New York 1973. 1981.
StPatr Studia patristica. Papers Presented to the International Conference
on Patristic Studies, Berlin 1956 κ.ἑ.
SVF Stoicorum Veterum Fragmenta, τ.3, Stuttgart 1964.
ΘΗΕ Θρησκευτική καί Ἠθική Ἐγκυκλοπαιδεία, τ.1-12, Ἀθῆναι
1962-1968.
UCPCP University of California Publications in Classical Philology,
Berkeley 1973 κ.ἑ.
VigChr Vigiliae Christianae. A Review of Early Christian Life and
Language, Leiden-Boston 2002.
ZKTh Zeitschrift für katholische Theologie, τ.1-117, Innsbruck-Wien-
Freiburg/Br. 1877-1995.
ZRGG Zeitschrift für Religions und Geistesgeschichte, Leiden-
Heidelberg-Köln 1951κ.ἑ.
BIΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Α΄. ΠΗΓΕΣ
Κύριες πηγές
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Ἐξήγησις τοῦ ᾌσματος τῶν ᾈσμάτων, H.Langerbeck, Gregorii Nysseni, In Canticum Canticorum, Gregorii Nysseni Opera, τ.6, Ε.J.Brill, Leiden 1960, 3-469 (=PG 44, 756A-1120A).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Περὶ ἀρετῆς, ἤτοι εἰς τὸν βίον Μωυσέως, H. Musurillo, Gregorii Nysseni, De Vita Moysis, Gregorii Nysseni Opera, τ.7,1, E.J.Brill, Leiden 1964, 1-145 (=PG 44, 297B-429D).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Λόγος Κατηχητικὸς, E.Mühlenberg, Oratio Catechetica, Gregorii Nysseni Opera, Opera Dogmatica Minora, τ.3,4, E.J.Brill, Leiden-New York-Köln 1996, 5-106 (PG 45, 9A-105C).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Εἰς τὸν Ἐκκλησιαστὴν, P.Alexander, In Ecclesiasten Homiliae, Gregorii Nysseni Opera, τ.5, E.J.Brill, Leiden 1962, 277-442 (=PG 44, 615C-754C).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Εἰς τὰς ἐπιγραφὰς τῶν Ψαλμῶν, J.Mc Donough, S.J., In inscriptiones Psalmorum, Gregorii Nysseni Opera, τ.5, E.J.Brill, Leiden 1962, 24-175. (=PG 44, 432A-608B).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Εἰς τὸν ἕκτον Ψαλμὸν περὶ τῆς ὀγδόης, J.Mc Donough, In Sextum Psalmum, Gregorii Nysseni Opera, τ.5, E.J.Brill, Leiden 1962, 187-193 (=PG 44, 608B-616Β).
Γρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Εἰς τὸ «Πάτερ ἡμῶν», J.F.Callahan, De Oratione Dominica, Gregorii Nysseni Opera, τ.7,2, E.J.Brill, Leiden-New York-Köln 1992, 5-74 (PG 44, 1120B-1193A).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Εἰς τοὺς Μακαρισμοὺς, J.F.Callahan, De Beatitudinibus, Gregorii Nysseni Opera, τ.7,2, E.J.Brill, Leiden-New York- Köln 1992, 77-170 (PG 44, 1193B-1301B).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Κατὰ Εὐνομίου ἀντιρρητικοὶ λόγοι, W.Jaeger, Contra Eunomium, libros I-II(Vulgo I et XIIB), Gregorii Nysseni Opera τ.1, 3-409 & Contra Eunomium, librum III(Vulgo III et XII) et Refutationem Confessionis Eunomii(Vulgo Lib.4), Gregorii Nysseni Opera, τ.2, E.J.Brill, Leiden 1960, 3-410 (=PG 45, 244B-1121B).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Περὶ τοῦ μὴ οἴεσθαι λέγειν τρεῖς θεοὺς, Πρὸς Ἀβλάβιον, F.Mueller, Ad Ablabium quod non sint tres Dei, Gregorii Nysseni Opera, Opera Dogmatica Minora, τ.3,1, E.J.Brill, Leiden 1958, 37-57 (=PG 45, 116A-136A).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Πρὸς Συμπλίκιον, Περὶ πίστεως, F.Mueller, Ad Simplicium de fide, Gregorii Nysseni Opera, Opera Dogmatica Minora, τ.3,1, E.J.Brill, Leiden 1958,61-67 (=PG 45, 136A-145A).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Περί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, Κατὰ Μακεδονιανῶν τῶν Πνευματομάχων, F.Mueller, Adversus Macedonianos de Spiritu Sancto, Gregorii Nysseni Opera, Opera Dogmatica Minora, τ.3,1, E.J.Brill, Leiden 1958, 89-115 (=PG 45, 1301C-1333D).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Πρὸς Θεόφιλον, Κατὰ Ἀπολιναριστῶν, F.Mueller, Antirrheticus adversus Apolinarium, Gregorii Nysseni Opera, Opera Dogmatica Minora, τ.3,1, E.J.Brill, Leiden 1958, 119-128 (=PG 45, 1269B-1277C).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Πρὸς τὰ Ἀπολιναρίου Ἀντιρρητικὸς, F.Mueller, Antirrheticus Adversus Apolinarium, Gregorii Nysseni Opera, Opera Dogmatica Minora, τ.3,1, E.J.Brill, Leiden 1958, 131-233 (=PG 45, 1124A-1269A).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Κατὰ Εἱμαρμένης, J.Mc Donough, S.J. Gregorii Nysseni, Contra Fatum, Gregorii Nysseni Opera, Opera Dogmatica Minora, τ.3,2, E.J.Brill, Leiden 1987, 31-63 (=PG 45, 145C-173D).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Πρὸς Ἱέριον, Περὶ τῶν πρὸ ὥρας ἀναρπαζομένων νηπίων, H.Hörner, De infantibus praemature abrentis Libelum, Gregorii Nysseni Opera, Opera Dogmatica Minora, τ.3,2, E.J.Brill, Leiden 1987, 67-97 (=PG 46, 161A-192C).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Περὶ ψυχῆς καὶ ἀναστάσεως, Μετὰ τῆς ἰδίας ἀδελφῆς Μακρίνης διάλογος, PG 46, 12A-160C.
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Περὶ παρθενίας, J.P.Cavarnos, Gregorii Nysseni, De Virginitate, Gregorii Nysseni Opera, Opera Ascetica, τ.8,1, E.J.Brill, Leiden 1952, 247-343 (=PG 46, 317A-416B).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Πρὸς Ἁρμόνιον, Περὶ τοῦ τί τὸ τοῦ Χριστιανοῦ ἐπάγγελμα, W.Jaeger, Gregorii Nysseni, De Professione Christiana, Gregorii Nysseni Opera, Opera Ascetica, τ.8,1, E.J.Brill, Leiden 1952, 129-142 (=PG 46, 237A-249C).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Πρὸς Ὀλύμπιον, Περὶ τελειότητος, W.Jaeger, Gregorii Nysseni, De Perfectione, Gregorii Nysseni Opera, Opera Ascetica, τ.8,1, E.J.Brill, Leiden 1952, 173-214 (=PG 46, 252A-285D).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Εἰς τὸν βίον τῆς ὁσίας Μακρίνης, V.W.Callahan, Gregorii Nysseni, Vita S. Macrinae, Gregorii Nysseni Opera, Opera Ascetica, τ.8,1, E.J.Brill, Leiden 1952, 370-414 (=PG 46, 960A-1000B).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Περὶ εὐποιΐας, Λόγοι 2, A.Heck, De Beneficentia, Gregorii Nysseni Opera, τ.9, E.J.Brill, Leiden 1967, 93-108. 111-127 (=PG 46, 453A-489Β).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Λόγος εἰς τοὺς κοιμηθέντας, G.Heil, Gregorii Nysseni, De mortuis, Gregorii Nysseni Opera, Sermones, pars prior, τ.9, E.J.Brill, Leiden 1967, 28-68 (=PG 46, 497A-537D).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Περὶ Θεότητος Υἱοῦ καὶ Πνεύματος λόγος καὶ ἐγκώμιον εἰς τὸν δίκαιον Ἀβραὰμ, PG 46, 553C-576C.
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Πρὸς Εὐάγριον, Περὶ Θεότητος. Εἰς τὴν ἑαυτοῦ χειροτονίαν, E.Gebhardt, De deitate, adversus Evagrium, Oratio qua Sententiam suam in Concilio Constantinopolitano prolatam Confirmavit, Gregorii Nysseni Opera, Sermones, pars prior, τ.9, E.J.Brill, Leiden 1967, 331-341 (=PG 46, 544A-553A).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Εἰς τὴν ἡμέραν τῶν Φώτων, E.Gebhardt, In diem Luminum, Gregorii Nysseni Opera, Sermones, pars prior, τ.9, E.J.Brill, Leiden 1967, 221-242 (=PG 46, 577A-600B).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Εἰς τὴν φωτοφόρον καὶ ἁγίαν Ἀνάστασιν τοῦ Κυρίου, E.Gebhardt, In Luciferam Sanctam Domini Resurrectionem, Gregorii Nysseni Opera, τ.9, E.J.Brill, Leiden 1967, 315-319 (=PG 46, 684C-689A).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Εἰς τὴν λεγομένην τῷ ἐπιχωρίῳ τῶν Καππαδοκῶν ἔθει ἐπισῳζομένην, ἥτις ἐστὶν ἡ Ἀνάληψις τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, E.Gebhardt, In Ascensionem Christi, Gregorii Nysseni Opera, Sermones, pars prior, τ.9, E.J.Brill, Leiden 1967, 323-327 (=PG 46, 689C-693D).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Εἰς τὸ Ἅγιον Πνεῦμα, PG 46, 696A-701B.
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Εἰς τοὺς ἁγίους τεσσαράκοντα μάρτυρας, O. Lendle, In quadraginta martyres, Gregorii Nysseni Opera, Sermones, τ.10,1, E.J.Brill, Leiden 1990, 159-169 (=PG 46, 773Α-788Β).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Εἰς τὴν Γέννησιν τοῦ Χριστοῦ καὶ εἰς τὰ νήπια τὰ ἐν Βηθλεέμ ἀναιρεθέντα ὑπὸ Ἠρώδου, PG 46, 1128A-1149C.
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Ἐγκώμιον εἰς τὸν ἅγιον Πρωτομάρτυρα Στέφανον, Ο.Lendle, Gregorii Nysseni, Encomium in sanctum Stephanum protomartyrem I, Gregorii Nysseni Opera, Sermones, τ.10,1, E.J.Brill, Leiden 1990, 76-94 (=PG 46, 701C-721A).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Ἐγκώμιον εἰς τὸν ἅγιον Στέφανον τὸν Πρωτομάρτυρα, O.Lendle, Gregorii Nysseni, In Sanctum Stephanum II, Gregorii Nysseni Opera, Sermones, τ.10,1, E.J.Brill, Leiden 1990, 97-105 (=PG 46, 721A-736B).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Εἰς τὸν βίον καὶ τὰ θαύματα τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν Γρηγορίου τοῦ θαυματουργοῦ, G.Heil, De vita Gregorii Thaumaturgi, Gregorii Nysseni Opera, Sermones, τ.10,1, E.J.Brill, Leiden 1990, 3-57 (=PG 46, 893A-957D).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Ἐγκώμιον εἰς τὸν ἅγιον μεγαλομάρτυρα Θεόδωρον, J.P.Cavarnos, De Sancto Theodoro, Gregorii Nysseni Opera, Sermones, τ.10,1, E.J.Brill, Leiden 1990, 61-71 (=PG 46, 736C-748D).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Ἐγκώμιον εἰς τὸν μέγαν Βασίλειον τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ, O.Lendle, Gregorii Nysseni, In Basilium Fratrem, Gregorii Nysseni Opera, Sermones, τ.10,1, E.J.Brill, Leiden 1990, 109-142 (=PG 46, 788C-817D).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Ἐπιτάφιος εἰς Μελέτιον, Ἐπίσκοπον Ἀντιοχείας, A.Spira, Oratio funebris in Meletium episcopum, Gregorii Nysseni Opera, Sermones, pars prior, τ.9, E.J.Brill, Leiden 1967, 441-457 (=PG 46, 852A-864B).
Γ ρ η γ ο ρ ί o υ Ν ύ σ σ η ς, Εἰς Πουλχερίαν παραμυθητικὸς λόγος, A.Spira, Oratio Consolatoria in Pulcheriam, Gregorii Nysseni Opera, Sermones, pars prior, τ.9, E.J.Brill, Leiden 1967, 461-472 (=PG 46, 864C-877B).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Ἐπιτάφιος εἰς Πλακίλλαν βασίλισσαν, A.Spira, Oratio funebris in Placilam imperatricem, Gregorii Nysseni Opera, Sermones, pars prior, τ.9, E.J.Brill, Leiden 1967, 475-490 (=PG46, 877C-892D).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Ἐπιστολαὶ, G.Pasquali, Gregorii Nysseni, Epistulae, Gregorii Nysseni Opera, τ.8,2, E.J.Brill, Leiden 1959, 3-95 (=PG 46, 1000C-1181B).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Ἐπιστολὴ κανονική, πρὸς τὸν ἐν ἁγίοις Λητόϊον ἐπίσκοπον Μελιτηνῆς, PG 45, 221B-236C.
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Πρὸς τοὺς βραδύνοντας εἰς τὸ Βάπτισμα, PG 46, 416C-432A.
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Εἰς τὸ ἅγιον Πάσχα, E.Gebhardt, In sanctum Pascha, Gregorii Nysseni Opera, Sermones, pars prior, τ.9, E.J.Brill, Leiden 1967, 245-270 (=PG 46, 652D-681A).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Περὶ τῆς τριημέρου προθεσμίας τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, E.Gebhardt, De tridui inter mortem et resurrectionem Domini nostri Jesu Christi spatio, Gregorii Nysseni Opera, Sermones, pars prior, τ.9, E.J.Brill, Leiden 1967, 273-306 (=PG 46, 600C-628B).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Εἰς τὸ ἅγιον καὶ σωτήριον Πάσχα, E.Gebhardt, In sanctum et salutare Pascha, Gregorii Nysseni Opera, Sermones, pars prior, τ.9, E,J.Brill, Leiden 1967, 309-311 (=PG 46, 681A-684C).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Περὶ τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, PG 46, 628-652.
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Πρὸς τοὺς ἀχθομένους ταῖς ἐπιτιμήσεσι, PG 46, 308A-316D.
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Εἰς τὸ, ὅταν ὑποταγῇ αὐτῷ τὰ πάντα τότε καὶ αὐτὸς ὁ Υἱός ὑποταγήσεται τῷ ὑποτάξαντι αὐτῷ τὰ πάντα, J.K.Downing, In illud: Tunc et ipse Filius, Gregorii Nysseni Opera, Opera Dogmatica Minora, τ.3,2, E.J.Brill, Leiden 1987, 3-28 (=PG 44, 1303A-1325D).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς, Ἀπολογητικὸς περὶ τῆς Ἑξαημέρου, PG 44, 61A-124C.
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς(ἀμφιβ.), Περὶ τοῦ κατὰ Θεὸν σκοποῦ καὶ τῆς κατὰ ἀλήθειαν ἀσκήσεως, W.Jaeger, De Instituto christiano, Gregorii Nysseni Opera, Opera Ascetica, τ.8,1, E.J.Brill, Leiden 1952, 40-89 (=PG 46, 288A-305C).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς(ἀμφιβ.), Κατὰ Ἀρείου καὶ Σαβελλίου, F.Mueller, Gregorii Nysseni, Adversus Arium et Sabellium de Patre et Filio, Gregorii Nysseni Opera, Opera Dogmatica Minora, τ.3,1, E.J.Brill, Leiden 1958, 71-85 (=PG 45, 1281A-1301A).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς((ψευδ.), Ἐγκώμιον εἰς τὸν ὅσιον πατέρα ἡμῶν Ἐφραίμ, PG 46, 820A-849D.
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς((ψευδ.), Περὶ τῆς τοῦ ἀνθρώπου γενέσεως καὶ εἰς τὸ «Κατ’ εἰκόνα καὶ καθ’ ὁμοίωσιν», H.Hörner, Gregorii Nysseni, Sermones De creatione hominis, Gregorii Nysseni Opera, Supplementum, E.J.Brill, Leiden 1972, 2-72 (=PG 44, 257A-297A).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν ύ σ σ η ς((ψευδ.), Εἰς τὴν Ὑπαπαντὴν τοῦ Κυρίου καὶ εἰς τὴν Θεοτόκον, καὶ εἰς τὸν δίκαιον Συμεῶνα, PG 46, 1152A-1181B.
2. Δευτερεύουσες πηγές
α΄. Ἔργα Πατέρων καί Ἐκκλησιαστικῶν Συγγραφέων
Ἀ θ α ν α σ ί ο υ, Λόγος κατὰ Ἑλλήνων, P.-Th. Camelot, Athanase d' Alexandrie Contre les Païens, SC, τ.18bis, Paris 1983 (=PG 25, 4Α-96C).
Ἀ θ α ν α σ ί ο υ, Περὶ τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Λόγου καὶ τῆς διὰ σώματος πρὸς ἡμᾶς ἐπιφανείας αὐτοῦ, Ch. Kannengiesser, Athanase d' Alexandrie Sur l' incarnation du Verbe, SC, τ.199, Paris 1973 (=PG 25, 96D-197A).
Ἀ θ α ν α σ ί ο υ, Κατὰ Ἀρειανῶν, Λόγοι 2, M. Tetz, Orationes I et II Contra Arianos, Athanasius Werke, τ.1,Ι, Berlin-New York 1998 (=PG 26, 12C-468A).
Ἀ θ α ν α σ ί ο υ, Κατὰ Ἀρειανῶν, Λόγος 3, PG 26, 321Β-468A.
Ἀ θ α ν α σ ί ο υ, Ἐπιστολή 1, Πρὸς Σεραπίωνα Θμούεως, PG 26, 529Α-608Β.
Ἀ θ α ν α σ ί ο υ(ἀμφιβ.), Περὶ σαρκώσεως τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ κατὰ Ἀπολιναρίου, Λόγοι 2, PG 26, 1094Α-1165Β.
Ἀ θ α ν α σ ί ο υ, Εἰς τὸ πάθος τοῦ Κυρίου καὶ εἰς τὸν Σταυρὸν, PG 28, 185B-248A.
Β α σ ι λ ε ί ο υ, Ὁμιλίαι εἰς τὴν Ἑξαήμερον, Λόγοι 9, S. Giet, Basile de Césaré Homélies sur l' Hexaéméron, SC, τ.26bis, Paris 1968 (=PG 29, 4Α-208C).
Β α σ ι λ ε ί ο υ, Ὁμιλία εἰς τὸν πρῶτον Ψαλμὸν, 29, 209Α-228Β.
Β α σ ι λ ε ί ο υ, Ἀνατρεπτικὸς τοῦ ἀπολογητικοῦ τοῦ δυσσεβοῦς Εὐνομίου, Λόγοι 3, B. Sesboüé, Basile de Césarée Contre Eunome, SC, τ. 299. 305, Paris 1982-1983 (=PG 29, 497A-868C).
Β α σ ι λ ε ί ο υ, Εἰς τὸ πρόσεχε σεαυτῷ, PG 31, 197C-217B.
Β α σ ι λ ε ί ο υ, Ὁμιλία ρηθεῖσα ἐν λιμῷ καὶ αὐχμῷ, PG 31, 304D-328D.
Β α σ ι λ ε ί ο υ, Ὁμιλία ὅτι οὐκ ἔστιν αἴτιος τῶν κακῶν ὁ Θεὸς, PG 31, 329Α-353Α.
Β α σ ι λ ε ί ο υ, Περὶ τοῦ μὴ προσηλῶσθαι τοῖς βιωτικοῖς καὶ περὶ τοῦ γενομένου ἐμπρησμοῦ ἔξωθεν τῆς Ἐκκλησίας, PG 31, 540C-564B.
Β α σ ι λ ε ί ο υ, Κατὰ Σαβελλιανῶν, καὶ Ἀρείου, καὶ τῶν Ἀνομοίων, Λόγος 24, PG 31, 600B-617B.
Β α σ ι λ ε ί ο υ, Ἐπιστολὴ 189, Εὐσταθίῳ ἀρχιάτρῳ, Y. Courtonne, Saint Basile Lettres, CUF, τ.2, Paris 1961 (=PG 31, 684C-696C).
Β α σ ι λ ε ί ο υ, Ἐπιστολὴ 233, Ἀμφιλοχίῳ Ἐπισκόπῳ ἐρωτήσαντι, Y. Courtonne, Saint Basile Lettres, CUF, τ.3, Paris 1966 (=PG 31, 864C-868B).
Β α σ ι λ ε ί ο υ, Περὶ ἀσκήσεως, Λόγοι 2, PG 31, 869D-888D.
Β α σ ι λ ε ί ο υ, Ὅροι κατὰ πλάτος κατ' ἐρώτησιν καὶ ἀπόκρισιν, PG 31, 905Β-1052C.
Β α σ ι λ ε ί ο υ, Περὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος πρὸς τὸν ἐν ἁγίοις Ἀμφιλόχιον ἐπίσκοπον Ἰκονίου,Β. Pruche, Basile Archevêque de Césarée en Cappadoce Sur le Saint-Esprit à Amphiloque, évêque sur les saints d' Iconium, SC, τ.17bis, Paris 1968 (=PG 32, 68A-217C).
Β α σ ι λ ε ί ο υ(ἀμφιβ.), Ἑρμηνεία εἰς τὸν Προφήτην Ἡσαΐαν, PG 30, 117D-668C.
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Θ ε ο λ ό γ ο υ, Εἰς Καισάριον τὸν ἑαυτοῦ ἀδελφὸν ἐπιτάφιος, Λόγος 7, M.-Α.Calvet-Sebasti, Grégoire de Nazianze Discours 6-12, SC, τ.405, 180-244 Paris 1995 (=PG 35, 756A-788C).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Θ ε ο λ ό γ ο υ, Πρὸς τοὺς πολιτευομένους Ναζιανζοῦ ἀγωνιῶντας, καὶ τὸν ἄρχοντα ὀργιζόμενον, Λόγος 17, PG 35, 964Β-981Α.
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Θ ε ο λ ό γ ο υ, Εἰς τὸν ἐξισωτὴν Ἰουλιανὸν, Λόγος 19, PG 35, 1044Α-1064Β.
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Θ ε ο λ ό γ ο υ, Εἰρηνικὸς Γ΄, Λόγος 22, J. Mossay, Grégoire de Nazianze Discours 20-23, SC, τ.270, Paris 1980, 218-258. (=PG 35, 1131Α-1152A).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Θ ε ο λ ό γ ο υ, Εἰς Ἤρωνα τὸν φιλόσοφον, Λόγος 25, J. Mossay, Grégoire de Nazianze Discours 24-26, SC, τ.284, Paris 1981, 156-204 (=PG 35, 1197A-1225B).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Θ ε ο λ ό γ ο υ, Κατὰ Εὐνομιανῶν προδιάλεξις, Λόγος 27, Grégoire de Nazianze Discours 27-31 (Discours théologiques), SC, τ.250, Paris 1978, 70-98 (=PG 36, 12A-25A).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Θ ε ο λ ό γ ο υ, Περὶ θεολογίας, Λόγος 28, P. Gallay, Grégoire de Nazianze Discours 27-31 (Discours théologiques), SC, τ.250, Paris 1978, 100-174 (=PG 36, 25C-72C).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Θ ε ο λ ό γ ο υ, Περὶ Υἱοῦ, Λόγος 29, P. Gallay, Grégoire de Nazianze Discours 27-31 (Discours théologiques), SC, τ.250, Paris 1978, 176-224 (=PG 36, 73A-104B).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Θ ε ο λ ό γ ο υ, Εἰς τὸ ρητὸν τοῦ Εὐαγγελίου «Ὅτε ἐτέλεσεν ὁ Ίησοῦς τοὺς λόγους τούτους» καὶ τὰ ἑξῆς, Λόγος 37, Cl. Moreschini, Grégoire de Nazianze Discours 32-37, SC, τ.318, Paris 1985, 270-319 (=PG 36, 281Α-308Α).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Θ ε ο λ ό γ ο υ, Εἰς τὰ Θεοφάνεια, Λόγος 38, Cl. Moreschini, Grégoire de Nazianze Discours 38-41, SC, τ.358, Paris 1990, 104-149 (=PG 36, 312Α-333Α).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Θ ε ο λ ό γ ο υ, Συντακτήριος εἰς τὴν τῶν 150 ἐπισκόπων παρουσίαν, Λόγος 42, PG 36, 457Α-492C.
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Θ ε ο λ ό γ ο υ, Εἰς τὸν μέγαν Βασίλειον, Ἐπίσκοπον Καισαρείας Καππαδοκίας, Ἐπιτάφιος, Λόγος 43, PG 36, 493Α-605Α.
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Θ ε ο λ ό γ ο υ, Εἰς τὴν Καινὴν Κυριακὴν, Λόγος 44, PG 36, 608Α-621Α.
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Θ ε ο λ ό γ ο υ, Εἰς τὸ ἅγιον Πάσχα, Λόγος 45, PG 36, 624Α-664Β.
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Θ ε ο λ ό γ ο υ, Πρὸς Κληδόνιον πρεσβύτερον ἐπιστολὴ πρώτη, P. Gallay, Grégoire de Nazianze Lettres Théologiques 101,102,202, SC, τ.208, Paris 1978, 36-69 (=PG 37, 176Α-193Β).
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Κ υ π ρ ί ο υ, Ἀπολογία πρὸς τὴν κατὰ τοῦ Τόμου μέμψιν ἰσχυροτάτη, PG 142, 252C-269A.
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Κ υ π ρ ί ο υ, Περὶ τῆς ἐκπορεύσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, PG 142, 269Β-300Β.
Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Π α λ α μ ᾶ, Προτρεπτικὴ πρὸς νηστείαν ἐν ᾗ καὶ περὶ τῆς τοῦ κόσμου γενέσεως ὡς ἐν ἐπιτόμῳ, Λόγος 6, PG 151, 76C-88A.
Ε ἰ ρ η ν α ί ο υ Λ υ ῶ ν ο ς, Ἔλεγχος καὶ ἀνατροπὴ τῆς ψευδωνύμου γνώσεως, Βιβλία 5, PG 7, 973Α-1117Β.
Ἐ π ι φ α ν ί ο υ Κ ύ π ρ ο υ, Κατὰ αἱρέσεων ὀγδοήκοντα, τὸ ἐπικληθὲν Πανάριον εἴτ' οὖν Κιβωτὸς, K. Holl, Epiphanius Ancoratus und Panarion, GCS, τ.31, Leipzig 1922, (=PG 41, 173Α-1200Α. PG 42, 9Α-773Β).
Θ ε ο δ ω ρ ή τ ο υ Κ ύ ρ ο υ, Εἰς τὴν Γένεσιν, PG 80, 77Α-225Β.
Θ ε ο φ ί λ ο υ Ἀ ν τ ι ο χ ε ί α ς, Πρὸς Αὐτόλυκον, G. Bardy, Théophile d' Antioche, Trois Livres à Autolycus, SC, τ.20, Paris 1948 (=PG 6, 1024Β-1168Α).
Ἰ ω ά ν ν ο υ Δ α μ α σ κ η ν ο ῦ, Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, B. Kotter, Die Schriften des Johannes von Damaskos, τ.2, Berlin-New York 1973 (=PG 94, 789Α-1228Α).
Ἰ ω ά ν ν ο υ Δ α μ α σ κ η ν ο ῦ, Κατὰ Μανιχαίων, Β. Kotter, Contra Manichaeos, Die Schriften des Johannes von Damaskos, τ.4, Βerlin-New York 1981, 351-398 (=PG 94, 1505A-1584D).
Ἰ ω ά ν ν ο υ Δ α μ α σ κ η ν ο ῦ, Ἐπιστολὴ γραφεῖσα πρὸς Ἰορδάνην ἀρχιμανδρίτην περὶ τοῦ τρισαγίου ὕμνου, Β. Kotter, Epistola de hymno trisagio, Die Schriften des Johannes von Damaskos, τ.4, Βerlin-New York 1981, 304-332 (=PG 95, 21Α-61Α).
Ἰ ω ά ν ν ο υ Δ α μ α σ κ η ν ο ῦ, Τὰ ἱερὰ παράλληλα, PG 95, 1069C-1588A. PG 96, 9Α-441Α.
Ἰ ω ά ν ν ο υ Δ α μ α σ κ η ν ο ῦ, Λόγος εἰς τὴν ξηρανθεῖσαν συκῆν καὶ εἰς τὴν παραβολὴν τοῦ ἀμπελῶνος, PG 96, 576Β-588D.
Ἰ ω ά ν ν ο υ Δ α μ α σ κ η ν ο ῦ, Λόγος εἰς τὸ ἅγιον Σάββατον, PG 96, 601A-644B.
Ἰ ω ά ν ν ο υ Δ α μ α σ κ η ν ο ῦ, Ἐγκώμιον εἰς τὴν ἁγίαν καὶ ἔνδοξον τοῦ Χριστοῦ μάρτυρα Βαρβάραν, PG 96, 781B-815D.
Ἰ ω ά ν ν ο υ Χ ρ υ σ ο σ τ ό μ ο υ, Λόγος παραινετικὸς 1 πρὸς Σταγείριον, PG 47, 423-448.
Ἰ ω ά ν ν ο υ Χ ρ υ σ ο σ τ ό μ ο υ, Περὶ παρθενίας, H. Musurillo-B. Grillet, La virginité, SC, τ.125, Paris 1966 (=PG 48, 533-596).
Ἰ ω ά ν ν ο υ Χ ρ υ σ ο σ τ ό μ ο υ, Περὶ ἀκαταλήπτου, ἀπόντος τοῦ ἐπισκόπου, πρὸς Ἀνομοίους, Λόγοι 5, F. Cavallera – J. Daniélou - R. Flacelière, Sur l' incompréhensibilité de Dieu, SC, τ.28, Paris 1951 (=PG 48, 701-748).
Ἰ ω ά ν ν ο υ Χ ρ υ σ ο σ τ ό μ ο υ, Κατὰ Ἰουδαίων, Λόγοι 8, PG 48, 843-942.
Ἰ ω ά ν ν ο υ Χ ρ υ σ ο σ τ ό μ ο υ, Ὁμιλία εἰς τὴν Ἀνάληψιν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἐλέχθη δὲ ἐν τῷ μαρτυρίῳ τῆς Ρωμανησίας, ἔνθα μαρτύρων σώματα, ὑπὸ τὸ ἔδαφος κείμενα ἐγγὺς λειψάνων αἱρετικῶν, ἀνηνέχθησαν, καὶ ἄνω κατ' ἰδίαν ἐτάφησαν, PG 50, 441-452.
Ἰ ω ά ν ν ο υ Χ ρ υ σ ο σ τ ό μ ο υ, Ὅτε τῆς ἐκκλησίας ἔξω εὑρεθεὶς Εὐτρόπιος, PG 52, 395-414.
Ἰ ω ά ν ν ο υ Χ ρ υ σ ο σ τ ό μ ο υ, Ὁμιλίαι εἰς τὴν Γένεσιν, Λόγοι 67, PG 53, 21-386 (= PG 54, 385-580).
Ἰ ω ά ν ν ο υ Χ ρ υ σ ο σ τ ό μ ο υ, Λόγοι 9 εἰς τὴν Γένεσιν, PG 54, 581-630.
Ἰ ω ά ν ν ο υ Χ ρ υ σ ο σ τ ό μ ο υ, Ἔτι εἰς τὴν ἀσάφειαν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, καὶ εἰς τὴν τοῦ Θεοῦ φιλανθρωπίαν, καὶ περὶ τοῦ μὴ κατηγορεῖν ἀλλήλων, PG 56, 175-192.
Ἰ ω ά ν ν ο υ Χ ρ υ σ ο σ τ ό μ ο υ, Ἑρμηνεία εἰς τὴν πρὸς Ρωμαίους Ἐπιστολὴν, Λόγοι 32, PG 60, 391-682.
Ἰ ω ά ν ν ο υ Χ ρ υ σ ο σ τ ό μ ο υ, Ὁμιλίαι 44 εἰς τὴν Α΄ πρὸς Κορινθίους Ἐπιστολὴν, PG 61, 11-382.
Ἰ ω ά ν ν ο υ Χ ρ υ σ ο σ τ ό μ ο υ, Ὑπόμνημα εἰς τὴν Πρὸς Κολοσσαεῖς Ἐπιστολὴν, Λόγοι 12, PG 62, 299-329.
Ἰ ω ά ν ν ο υ Χ ρ υ σ ο σ τ ό μ ο υ, Ἑρμηνεία εἰς τὴν πρὸς Ἑβραίους Ἐπιστολὴν, ἐκτεθεῖσα ἀπὸ σημείων μετὰ τὴν κοίμησιν αὐτοῦ παρὰ Κωνσταντίνου πρεσβυτέρου Ἀντιοχείας, Λόγοι 34, PG 63, 9-236.
Κ υ ρ ί λ λ ο υ Ἀ λ ε ξ α ν δ ρ ε ί α ς,Περὶ τῆς ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ προσκυνήσεως καὶ λατρείας, Λόγοι 17, PG 68, 133A-1125D.
Κ υ ρ ί λ λ ο υ Ἀ λ ε ξ α ν δ ρ ε ί α ς, Ἐξήγησις εἰς τὸ κατὰ Λουκᾶν Εὐαγγέλιον, PG 72, 476Α-949C.
Κ υ ρ ί λ λ ο υ Ἀ λ ε ξ α ν δ ρ ε ί α ς, Εἰς τὸ κατὰ Ἰωάννην Εὐαγγέλιον, Βιβλία 12, PG 73, 9A-1056A, PG 74, 284Α444D.
Κ υ ρ ί λ λ ο υ Ἀ λ ε ξ α ν δ ρ ε ί α ς, Ἑρμηνεία εἰς τὴν πρὸς Ρωμαίους Ἐπιστολὴν, PG 74, 773Β-856Β.
Κ υ ρ ί λ λ ο υ Ἱ ε ρ ο σ ο λ ύ μ ω ν, Γλαφυρῶν εἰς Γένεσιν, Λόγοι 7, PG 69, 13Α-385Α.
Κ υ ρ ί λ λ ο υ Ἱ ε ρ ο σ ο λ ύ μ ω ν, Κατήχησις 12, PG 33, 725Α-769Α.
Μ α ξ ί μ ο υ Ὁ μ ο λ ο γ η τ ο ῦ, Κεφάλαια περὶ ἀγάπης, A. Ceresa-Gastaldo, Massimo Confessore Capitoli Sulla Carità, τ.3, Roma (=PG 90, 960A-1073A).
Μ α ξ ί μ ο υ Ὁ μ ο λ ο γ η τ ο ῦ, Περὶ διαφόρων ἀποριῶν, PG 91, 1032Α-1417C.
Μ α ξ ί μ ο υ Ὁ μ ο λ ο γ η τ ο ῦ, Πρὸς Θαλάσσιον περὶ διαφόρων ἀπόρων τῆς θείας Γραφῆς, C.Laga-C.Steel, Maximi Confessoris Quaestiones ad Thalassium, I [quaest. 1-55], CCSG, τ.7, Turnhout-Leuven 1980 (=PG 90, 244D-785B).
Μ α ξ ί μ ο υ Ὁ μ ο λ ο γ η τ ο ῦ, Εἰς τὴν προσευχὴν τοῦ Πάτερ ἡμῶν, πρὸς ἕνα φιλόχριστον ἑρμηνεία σύντομος, PG 90, 872B-910C.
Μ α ξ ί μ ο υ Ὁ μ ο λ ο γ η τ ο ῦ, Λόγος ἀσκητικὸς, PG 90, 912A-957A.
Μ α ξ ί μ ο υ Ὁ μ ο λ ο γ η τ ο ῦ, Κεφάλαια διάφορα θεολογικά τε καὶ οἰκονομικὰ, PG 90, 1177Α-1392C.
Μ α ξ ί μ ο υ Ὁ μ ο λ ο γ η τ ο ῦ, Διάλογος μετὰ Πύρρου περὶ τῶν ἐκκλησιαστικῶν δογμάτων, PG 91,288Α-353Β.
Μ α ξ ί μ ο υ Ὁ μ ο λ ο γ η τ ο ῦ, Μυσταγωγία, Χ. Γ. Σωτηροπούλου, Ἡ μυσταγωγία τοῦ ἁγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ (Εἰσαγωγή – Κείμενον – Κριτικόν Ὑπόμνημα), Ἀθῆναι 1978, 191-259 (=PG 91, 657C-717D).
Σ υ μ ε ώ ν τ ο ῦ Ν έ ο υ Θ ε ο λ ό γ ο υ, Βίβλος τῶν ἠθικῶν, J. Darrouzès, Syméon Le Nouveau Théologien, Traité Théologiques et Éthiques, SC, τ.122, Paris 1966.
Ψ ε υ δ ο-Δ ι ο ν υ σ ί ο υ Ἀ ρ ε ο π α γ ί τ ο υ, Περὶ θείων ὀνομάτων, B.R.Suchla, Corpus Dionysiacum. I, Pseudo-Dionysius Areopagita “De divinis nominibus” (Patristische Texte und Studien, Band 33), Berlin-New York 1990 (PG 3, 585Α-984Α).
Ὠ ρ ι γ έ ν ο υ ς, Εἰς τὴν Γένεσιν ἐκλογαὶ, PG 12, 92C-145Β.
Ὠ ρ ι γ έ ν ο υ ς, Τῶν εἰς τὸ κατὰ Ἰωάννην Εὐαγγέλιον ἐξηγητικῶν, τόμος 2, C. Blanc, Origène Commentaire sur saint Jean, SC, τ.120, Paris 1966, 208-365 (=PG 14, 104C-196C).
Ὠ ρ ι γ έ ν ο υ ς, Commentariorum in Epistolam B. Pauli Ad Romanos, Λόγοι 10, PG 14, 837Β-1292Β.
Ὠ ρ ι γ έ ν ο υ ς, Περὶ ἀρχῶν, H. Crouzel-M. Simonetti, Origène Traité des Principes, SC, τ.252. 268, Paris 1978. 1980· P. Koetschau, Origenes Werke. De principiis, GCS, τ.5, Leipzig 1913 (=PG 11, 115Α-414Α)
β΄. Ἔργα θύραθεν Συγγραφέων
Ἀ ρ ι σ τ ο τ έ λ ο υ ς, Ἠθικὰ Νικομάχεια, I. Bywater, Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, Oxford 197015.
Ἀ ρ ι σ τ ο τ έ λ ο υ ς, Μετὰ τὰ φυσικὰ, W. Jaeger, Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, Oxford 19858.
Ἀ ρ ι σ τ ο τ έ λ ο υ ς, Φυσικὴ Ἀκρόασις, W. D. Ross, Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, Oxford 19776.
Ἀ ρ ι σ τ ο τ έ λ ο υ ς, Περὶ ψυχῆς, W. D. Ross, Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, Oxford 19633.
Ἀ ρ ι σ τ ο τ έ λ ο υ ς, Ἀναλυτικὰ Ὕστερα, W. D. Ross, Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, Oxford 19824.
Ἀ ρ ι σ τ ο τ έ λ ο υ ς, Κατηγορίαι, L. Minio-Paluello, Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, Oxford 19807.
Ἀ ρ ι σ τ ο τ έ λ ο υ ς, Περὶ οὐρανοῦ, D. J. Allan, Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, Oxford 19654.
Ἀ ρ ι σ τ ο τ έ λ ο υ ς, Ἀποσπάσματα, W. D. Ross, Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, Oxford 19776.
Ἀ ρ ι σ τ ο τ έ λ ο υ ς, Περὶ ζῴων γενέσεως, H. J. Drossaart Lulofs, Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis.
Ἀ ρ ι σ τ ο τ έ λ ο υ ς, Ἠθικὰ Μεγάλα, H. Tredennick-G. Cyril Armstrong, Loeb Classical Library, London 19696.
Ἀ ρ ι σ τ ο τ έ λ ο υ ς, Περὶ ζῴων κινήσεως, A. L. Peck-E. S. Forster, Loeb Classical Library, London 19614.
Ἀ ρ ι σ τ ο τ έ λ ο υ ς, Περὶ γενέσεως καὶ φθορᾶς, I. Bekkeri-O. Gigon, Aristotelis Opera, τ.1, Berolini 1960.
Δ ι ο γ έ ν ο υ ς Λ α ε ρ τ ί ο υ, Περὶ βίων, δογμάτων καὶ ἀποφθεγμάτων τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ εὐδοκιμησάντων VII, J. ab Arnim, Stoicorum Veterum Fragmenta, τ.1-3, Leipzig 1905. 1908.
Π λ ά τ ω ν ο ς, Φαίδων, Ι.Βurnet, Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, τ.1, Oxford 196713.
Π λ ά τ ω ν ο ς, Φαῖδρος, I.Burnet, Sciptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, τ.2, Oxford 196713 .
Π λ ά τ ω ν ο ς, Συμπόσιον, Ι.Βurnet, Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, τ.2, Oxford 196713.
Π λ ά τ ω ν ο ς, Πολιτεία, I.Burnet, Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, τ.4, Oxford 196818.
Π λ ά τ ω ν ο ς, Φίληβος, I.Burnet, Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, τ.2, Oxford 196713.
Π λ ά τ ω ν ο ς, Παρμενίδης, I.Burnet, Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, τ.2, Oxford 196818.
Π λ ά τ ω ν ο ς, Θεαίτητος, I.Burnet, Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, τ.1, Oxford 19672.
Π λ ά τ ω ν ο ς, Σοφιστὴς, I.Burnet, Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, τ.1, Oxford 19672.
Π λ ά τ ω ν ο ς, Τίμαιος, I.Burnet, Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, τ.4, Oxford 196818.
Π λ ά τ ω ν ο ς, Γοργίας, I.Burnet, Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, τ.3, Oxford 19031.
Π λ ά τ ω ν ο ς, Πρωταγόρας, I.Burnet, Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, τ.3, Oxford 19031.
Π λ ά τ ω ν ο ς, Μένων, I.Burnet, Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, τ.3, Oxford 19031.
Π λ ά τ ω ν ο ς, Ἵππαρχος, I.Burnet, Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, τ.2, Oxford 19031.
Π λ ά τ ω ν ο ς, Ἀλκιβιάδης [Sp], I.Burnet, Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, τ.2, Oxford 19031.
Π λ ά τ ω ν ο ς, Νόμοι, I.Burnet, Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, τ.5, Oxford 19031.
Π λ ά τ ω ν ο ς, Ἀπολογία Σωκράτους, I.Burnet, Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, τ.1, Oxford 196713.
Π λ ω τ ί ν ο υ, Ἐννεάδες, P.Henry-H.R.Schwyzer, Plotini Opera, τ.1-3, Paris-Bruxelles-Leiden 1951-1973.
Σ τ ο β α ί ο υ, Ἐκλογαὶ, J. ab Arnim, Stoicorum Veterum Fragmenta, τ.3, Stuttgart 1964.
Φ ί λ ω ν ο ς, Περὶ τῆς κατὰ Μωϋσέα κοσμοποιΐας, R.Arnaldez-J.Pouilloux-C.Mondésert, Les oeuvres de Philon d' Alexandrie, τ.1, Paris 1961 .
Φ ί λ ω ν ο ς, Νόμων ἱερῶν ἀλληγορίας τῶν μετὰ τήν ἑξαήμερον τὸ πρῶτον, τὸ δεύτερον, τὸ τρίτον, R.Arnaldez-J.Pouilloux-C.Mondésert, Les oeuvres de Philon d' Alexandrie, τ.2, Paris 1962.
Φ ί λ ω ν ο ς, Περὶ τῶν Χερουβὶμ καί τῆς φλογίνης ρομφαίας καὶ τοῦ κτισθέντος πρώτου ἐξ ἀνθρώπου Κάιν, R.Arnaldez-J.Pouilloux-C.Mondésert, Les oeuvres de Philon d' Alexandrie, τ.3, Paris 1963.
Φ ί λ ω ν ο ς, Περὶ τοῦ τὸ χεῖρον τῷ κρείττονι φιλεῖν ἐπιτίθεσθαι, R.Arnaldez-J.Pouilloux-C.Mondésert, Les oeuvres de Philon d' Alexandrie, τ.5, Paris 1965.
Φ ί λ ω ν ο ς, Περὶ φυτουργίας Νῶε τὸ δεύτερον, R.Arnaldez-J.Pouilloux-C.Mondésert, Les oeuvres de Philon d' Alexandrie, τ.10, Paris 1963.
Φ ί λ ω ν ο ς, Περὶ μέθης, R.Arnaldez-J.Pouilloux-C.Mondésert, Les oeuvres de Philon d' Alexandrie, τ.11-12, Paris 1962.
Φ ί λ ω ν ο ς, Περὶ συγχύσεως διαλέκτων, R.Arnaldez-J.Pouilloux-C.Mondésert, Les oeuvres de Philon d' Alexandrie, τ.13 Paris 1963.
Φ ί λ ω ν ο ς, Περὶ ἀποικίας, R.Arnaldez-J.Pouilloux-C.Mondésert, Les oeuvres de Philon d' Alexandrie, τ.14, Paris 1965.
Φ ί λ ω ν ο ς, Περὶ τῶν μετονομαζομένων καὶ ὧν ἕνεκα μετονομάζονται, R.Arnaldez-J.Pouilloux-C.Mondésert, Les oeuvres de Philon d' Alexandrie, τ.18, Paris 1964.
Φ ί λ ω ν ο ς, Περὶ θεοπέμπτους εἶναι τοὺς ὀνείρους, R.Arnaldez-J.Pouilloux-C.Mondésert, Les oeuvres de Philon d' Alexandrie, τ.19, Paris 1962.
Φ ί λ ω ν ο ς, Περὶ τοῦ βίου Μωϋσέως, Λόγοι 2, R.Arnaldez-J.Pouilloux-C.Mondésert, Les oeuvres de Philon d' Alexandrie, τ.22, Paris 1967.
Φ ί λ ω ν ο ς, Περὶ τῶν ἐν μέρει διαταγμάτων, R.Arnaldez-J.Pouilloux-C.Mondésert, Les oeuvres de Philon d' Alexandrie, τ.24, Paris 1975· τ.25, Paris 1970.
Φ ί λ ω ν ο ς, Περὶ ἄθλων καὶ ἐπιτιμίων καὶ ἀρῶν, R.Arnaldez-J.Pouilloux-C.Mondésert, Les oeuvres de Philon d' Alexandrie, τ.27, Paris 1961.
Β΄. ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ
'A γ ο υ ρ ί δ η Σ., Μῦθος, ἱστορία, θεολογία = Σ. Ἀ γ ο υ ρ ί δ η, Μῦθος, ἱστορία, θεολογία. Ἀνάλυση περικοπῶν ἀπό τά κεφ. 1-11 τῆς Γενέσεως, Ἀθήνα 1988.
Ἀ θ α ν ά τ ο υ Π., Κεφάλαια = Π. Ἀ θ α ν ά τ ο υ, Κεφάλαια Μυστικῆς Θεολογίας περί θεώσεως τοῦ ἀνθρώπου κατά τούς Πατέρας τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, Ἀθῆναι 1996.
A l e x a n d r e Μ., L' exégèse de Gen. 1,1-2 = M. A l e x a n d r e, L' exégèse de Gen. 1,1-2 dans l' In Hexaemeron de Grégoire de Nysse: deux approches du problème de la matière [Gregor von Nyssa und die Philosophie], Leiden 1976, 159-192.
Ἀ λ ε ξ ο π ο ύ λ ο υ Θ., «Τό εἶναι» = Θ. Ἀ. Ἀ λ ε ξ ο π ο ύ λ ο υ, «Τό εἶναι» κατά τή διδασκαλία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης (Διερεύνηση τῆς ὀντολογίας τοῦ Καππαδόκη Πατέρα μέ συγκριτικές ἀναφορές στή νεοπλατωνική σκέψη τοῦ 3ου αἰώνα καί τά ἀρεοπαγιτικά ἔργα), Ἀθήνα 2006.
Ἀ μ π α τ ζ ί δ η Θ., «Χρόνος καί αἰωνιότητα» = Θ. Ἀ μ π α τ ζ ί δ η, «Χρόνος καί αἰωνιότητα στόν Γρηγόριο Νύσσης», Φιλόθεος 1(2001), 110-121.
Ἀ ν δ ρ ο ύ τ σ ο υ Χ., Δογματική = Χ. Ἀ ν δ ρ ο ύ τ σ ο υ, Δογματική τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, Ἀθῆναι 19562.
Α l e x o p o u l o s T h., «Apophatische und kataphatische» = T h. Α l e x o- p o u l o s, «Apophatische und kataphatische Theologie bei Gregor von Nyssa und Plotin», Θεολογία 76(2005), 77-79.
A r n o u R., «La Contemplation» = R. A r n o u, «La Contemplation chez les anciens philosophes du monde Greco-Romain», DSp 2² (1953), 1716-1742.
B a l á s D., Μετουσία Θεοῦ = D. B a l á s, Μετουσία Θεοῦ. Man’s Participation in God’s perfections according to Saint Gregory of Nyssa (Studia Anselmiana philosophica theologica55), Rome 1966.
B a l á s D., Eternity and Time = D. B a l á s, Eternity and Time in Gregory of Nyssa Contra Eunomium, Leiden 1976.
B a l t h a s a r H., Gregor von Nyssa = H. U. von B a l t h a s a r, Gregor von Nyssa. Der versiegelte Quell. Auslegung des Hohen, Liedes, Salzburg-Leipzig 1939.
B a l t h a s a r H., Présence et pensée = H. U. von B a l t h a s a r, Présence et pensée. Essai sur la philosophie religieuse de Grégoire de Nysse, Paris (Beauchesne) 1942.
B a l t h a s a r H., Maxime le Confesseur = H. U. von B a l t h a- s a r, Liturgie Cosmique. Maxime le Confesseur, Paris 1947.
B a l t h a s a r H., Kosmische Liturgie = H. U. von B a l t h a s a r, Kosmische Liturgie. Das Weltbild Maximus des Bekenners, Einsiedeln 1961.
Β α κ ά ρ ο υ Δ., «Μυστήριον» = Δ. Β α κ ά ρ ο υ, «Μυστήριον καί ἀποκάλυψις τοῦ Θεοῦ κατά τόν ἅγιον Γρηγόριον Νύσσης», Θεολογία 54 (1983), 302-318.
B a r t h K., Dogmatik = K. B a r t h, Die Kirchliche Dogmatik, τ.1,1-4,3, Zollikon-Zürich 1957-1964.
Β α τ σ ι κ ο ύ ρ α Κ., Ἡ ἔννοια τοῦ θανάτου = Κ. Β α τ σ ι κ ο ύ- ρ α, Ἡ ἔννοια τοῦ θανάτου κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο Νύσσης, Ἀθήνα 1999.
Β α φ ε ί δ ο υ Ν., «Ὀντολογικαί καί γνωσιολογικαί θεωρίαι» = Ν. Β α φ ε ί- δ ο υ, «Αἱ ὀντολογικαί καί γνωσιολογικαί θεωρίαι τοῦ ἐν ἁγίοις πατρός ἡμῶν Γρηγορίου τοῦ Νύσσης», Γρηγόριος Παλαμᾶς 38(1955), 129-137, 221-226.
Β α φ ε ί δ ο υ Ν., «Σῶμα ἤ ψυχή» = Ν. Β α φ ε ί δ ο υ, «Τό σῶμα ἤ ἡ ψυχή τῶν πρωτοπλάστων κατεδικάσθη εἰς θάνατον;», Γρηγόριος Παλαμᾶς 38(1955), 371-374.
B e g z o s Μ., «'Imago Dei'» = Μ. B e g z o s, «'Imago Dei' in Greek Orthodox Theology», ΕΕΘΣΠΑ 41(2006), 315-327.
Β λ έ τ σ η Ἀ., Τό προπατορικό ἁμάρτημα = Ἀ. Β. Β λ έ τ σ η, Τό προπατορικό ἁμάρτημα στή θεολογία Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ. Ἔρευνα στίς ἀπαρχές μιᾶς ὀντολογίας τῶν κτιστῶν, Κατερίνη 1998.
B o u c h e t J., «Le vocabulaire» = J. R. B o u c h e t, «Le vocabulaire de l’union du rapport des natures chez saint Grégoire de Nysse», RThom 68 (1968), 533-582.
B r i n k t r i n e J., Die Lehre = J. B r i n k t r i n e, Die Lehre von Schöpfung, Paderborn 1965.
C a l l a h a n J., «Greek Philosophy» = J. F. C a l l a h a n, «Greek Philosophy and the Cappadocian Cosmology», DOP 12(1958), 29-57.
C a n é v e t M., «Exégèse et théologie»= M. C a n é v e t, «Exégèse et théologie dans les traités spirituels de Grégoire de Nysse», Écriture et Culture, Leiden 1971, 144-165.
C h a d w i c k H., Early Christian Thought = H. C h a d w i c k, Early Christian Thought and the Classical Tradition, Oxford 1971.
C o l l i n s J., «The primacy» = J. J. C o l l i n s, «The primacy of love in st. Gregory of Nyssa’s theology», Diakonia 14 (1979), 29-40.
C o r s i n I E., «L' harmonie du monde» = E. C o r s i n i, «L' harmonie du monde et l' homme microcosme dans le “De hominis opificio”», Epektasis (1972), 455-462.
C r o u z e l H., «L’ imitation» = H. C r o u z e l, «L’ imitation et la suite de Dieu et du Christ dans les premiers siècles chrétiens ainsi que leurs sources grecoromaines et hébraiques», JAC 21 (1978) 7-41, 38-40.
D a n i é l o u J., «La typologie de la semaine» = J. D a n i é l o u, «La typologie de la semaine au IV siècle», RSR 35(1948), 382-411.
D a n i é l o u J., Le mystère de la mort = J. D a n i é l o u, Le mystère de la mort et la célébration, Paris 1951.
D a n i é l o u J., «Mystique de la ténèbres» = J. D a n i é l o u, «Mystique de la ténèbres chez Grégoire de Nysse», DSp 2² (1953), 1872-1885.
D a n i é l o u J., «Akolouthia» = J. D a n i é l o u, «Akolouthia chez Grégoire de Nysse», RevSR 27(1953), 219-249.
D a n i é l o u J., Platonisme = J. D a n i é l o u, Platonisme et theologie mystique. Doctrine spiriturelle de saint Grégoire de Nysse, (Théologie. Études publiées sous la direction de la Facultè de théologie S.J. Lyon-Fourvière. 2.), Paris 1954.
D a n i é l o u J., L’ être = J. D a n i é l o u, L’ être et le temps chez Grégoire de Nysse, Leiden 1970.
Δ ε λ η κ ω σ τ ο π ο ύ λ ο υ Ἀ., Ἡ ἐξέλιξη = Ἀ. Ἰ. Δ ε λ η κ ω σ τ ο- π ο ύ λ ο υ, Ἡ ἐξέλιξη τῆς μυστικῆς θεολογίας στήν ἀνατολική-ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, Ἀθήνα 1992.
D e n n i n g–B o l l e S., «The Soul» = S. J. D e n n i n g–B o l l e, «Gregor of Nyssa: The Soul in mystical Flight», GOTR 34 (1989), 99-119.
Δ η μ η τ ρ α κ ο π ο ύ λ ο υ Ἰ., «Ἡ κατηγορία τῆς σχέσεως» = Ἰ. Ἀ. Δ η μ η- τ ρ α κ ο π ο ύ λ ο υ, «Ἡ γραμματική καί λογική κατηγορία τῆς σχέσεως ἤ πρός τι στόν Γρηγόριο Νύσσης», Παρνασσός 43(2001), 187-218.
Δ η μ η τ ρ α κ ο π ο ύ λ ο υ Ἰ., «Ἡ γραμματική καί λογική κατηγορία» = Ἰ. Ἀ. Δ η μ η τ ρ α κ ο π ο ύ λ ο υ, «Ἡ γραμματική καί λογική κατηγορία τῆς σχέσεως ἤ πρός τι στόν Γρηγόριο Νύσσης», Βυζαντιακά 21(2001), 17-50.
D i e k a m p F., Die Gotteslehre = F. D i e k a m p, Die Gotteslehre des heiligen Gregor von Nyssa. Ein Beitrag zur Dogmengeschichte der patristischen Zeit. Erster Teil, Diss, Münster 1895.
Φ α ρ ά ν τ ο υ Μ., Δογματική = Μ. Φ α ρ ά ν τ ο υ, Δογματική ΙΙ, 1. Τό περί Θεοῦ ἐρώτημα. Α΄: Θεϊσμός, Β΄: Ἀθεΐα, Γ΄: Ἀθεϊσμός, Ἀθῆναι 1977.
Φ α ρ ά ν τ ο υ Μ., «Ἡ περί τοῦ ἐν Τριάδι Θεοῦ διδασκαλία» = Μ. Φ α- ρ ά ν τ ο υ, «Ἡ περί τοῦ ἐν Τριάδι Θεοῦ καί ἰδίᾳ περί τοῦ ἁγίου Πνεύματος διδασκαλία τοῦ ἱεροῦ Συμβόλου Νικαίας- Κωνσταντινουπόλεως», Κοινωνία 24(1981), 500-523.
Φ α ρ ά ν τ ο υ Μ., «Ὀρθοδόξως» = Μ. Φ α ρ ά ν τ ο υ, «Ὀρθοδόξως καί αἱρετικῶς θεολογεῖν κατά τόν Γρηγόριο Νύσσης», Θεολογία 70 (1999), 253-273.
F l o ë r i F., «Le sens de la “division de sexes”», F. F l o ë r i, «Le sens de la “division de sexes” chez Grégoire de Nysse», RevSR 27(1953), 105-111.
F l o r o v s k y G., «The Idea of Creation» = G. F l o r o v s k y, «The Idea of Creation in Christian Philοsophy», ECQ (1949) [Supplementary issue: «Nature and Grace»], 53-77.
F l o r o v s k y G., Concept of Creation = G. F l o r o v s k y, St Athanasius, Concept of Creation, Belmont (Mass.) 1975.
F l o r o v s k y G., Eastern Fathers = G. F l o r o v s k y, Eastern Fathers of the Fourth Century [The Collected Works of Georges Florovsky, τ.7], Vaduz 1987, 136-220.
Φ λ ω ρ ό φ σ κ υ Γ., «Cur Deus homo?» = Γ. Φ λ ω ρ ό φ σ κ υ, «Cur Deus homo? Τό κίνητρο τῆς ἐνανθρωπήσεως», Θέματα Ὀρθοδόξου Θεολογίας (1972), 33-42.
Φ λ ω ρ ό φ σ κ υ Γ., Οἱ Βυζαντινοί πατέρες = Γ. Φ λ ω ρ ό φ σ κ υ, Οἱ Βυζαντινοί πατέρες τοῦ ἕκτου, ἑβδόμου καί ὀγδόου αἰώνα (Μετάφραση Π. Πάλλη), Θεσσαλονίκη 1993.
G i l l e t R., «L' homme divinisateur» = R. G i l l et, «L' homme divinisateur cosmique dans la pensée de saint Grégoire de Nysse», StPatr 6(1959), 71-80.
G r e g o r i o s P., The Human Presence = P. M. G r e g o r i o s, The Human Presence. An Orthodox View of Nature, Geneva 1978.
G r e g o r i o s P., Cosmic Man = P. M. G r e g o r i o s, Cosmic Man. The Divine Presence, New York 1988.
H e i n e R., Perfection = R. E. H e i n e, Perfection in the Virtuous Life. A Study in the Relationship between Edification and Polemical Theology in Gregory of Nyssa’s De vita Moysis, Philadelphia Patristic Foundation, (Patristic Monograph Series 2), Cambridge,(Mass.) 1975.
H o r n G., «L’amour» = G. H o r n, «L’amour divin. Note sur le not ‘Eros’ dans saint Grégoire de Nysse», RΑΜ6 (1925), 378-389.
H u b e r G., Das Sein und das Absolute = G. H u b e r , Das Sein und das Absolute. Studien zur Geschichte der ontologischen Problematik in der spi Philosophie, Basel 1955.
H ü b n e r R., Die Einheit des Leibes Christi = R. H ü b n e r, Die Einheit des Leibes Christi bei Gregor von Nyssa. Untersuchungen zum Ursprung der «physischen» Erlösungslehre, Leiden 1974.
Θ ε ο δ ώ ρ ο υ Ἀ, Περί θεώσεως = Ἀ. Θ ε ο δ ώ ρ ο υ, Ἡ περί θεώσεως τοῦ ἀνθρώπου διδασκαλία τῶν Ἑλλήνων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μέχρις Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, Ἀθῆναι 1956.
Θ ε ο δ ώ ρ ο υ Ἀ, «Ἀρχέγονος κατάστασις» = Ἀ. Θ ε ο δ ώ ρ ο υ, «Ἡ περί ἀρχεγόνου καταστάσεως τοῦ ἀνθρώπου διδασκαλία τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας», ΕΕΘΣΠΑ 6(1968), 717-778.
Θ ε ο δ ώ ρ ο υ Ἀ., «Ὄψεις τινές περί κακοῦ» = Ἀ. Θ ε ο δ ώ ρ ο υ, «Ὄψεις τινές τῆς περί κακοῦ, θεώσεως τοῦ ἀνθρώπου καί ἱερῶν εἰκόνων διδασκαλίας τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ», Θεολογία 43(1972), 57-90 καί 530-549.
Θ ε ο δ ώ ρ ο υ Ἀ., «Πιστεύω εἰς ἕνα Θεόν» = Ἀ. Θ ε ο δ ώ ρ ο υ, «Πιστεύω εἰς ἕνα Θεόν». Ματιές στό ὀρθόδοξο δόγμα μέ βάση τό ἱερό Συμβολο τῆς Πίστεως, Ἀθήνα 1993.
I s a y e G., «L' unité de l' operation divine» = G. I s a y e, «L' unité de l' operation divine dans les écrits trinitaires de saint Grégoire de Nysse», RSR 27(1937), 422-239.
I v á n k a E., «Vom Platonismus» = E. von I v a n k a, «Vom Platonismus zur Theorie der Mystik (Zur Erkenntnislehre Gregors von Nyssa)», Schol11 (1936), 163-195.
I v á n k a E., Hellenisches und Christliches = E. von I v á n k a, Hellenisches und Christliches im frühbyzantinischen Geistesleben, Wien 1948.
I v á n k a E., «Die Autorschaft der Homilien» = E. von I v á n k a, «Die Autorschaft der Homilien Εἰς τό ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ' εἰκόνα ἡμετέραν καί ὁμοίωσιν», ByZ 36(1936), 46-57.
Ἰ ω α ν ν ί δ η Ν., Ὁ Ἰωσήφ Βρυέννιος = Ν. Χ. Ἰ ω α ν ν ί δ η, Ὁ Ἰωσήφ Βρυέννιος. Βίος-Ἔργο-Διδασκαλία, Ἀθήνα 1996.
Ἰ ω α ν ν ί δ η Ν., Ὁ Ἱερομόναχος Ἱερόθεος= Ν. Χ. Ἰ ω α ν ν ί δ η, Ὁ Ἱερομόναχος Ἱερόθεος (ΙΓ΄ αἰ.) καί τό ἀνέκδοτο συγγραφικό ἔργο του, Ἀθήνα 20072.
Κ α λ ο γ ή ρ ο υ Ἰ., «Χριστολογία καί Σωτηριολογία» = Ἰ. Κ α λ ο γ ή ρ ο υ, «Χριστολογία καί Σωτηριολογία ἐν τῷ συνδέσμῳ τῶν κατά τόν Μ. Ἀθανάσιον», Θεσσαλονίκη 1974, 235-279.
Κ α π ε ν έ κ α Ἰ., «Εἰσήγησις» = Ἰ. Κ α π ε ν έ κ α, «Εἰσήγησις εἰς τόν Κατηχητικόν λόγον τόν μέγαν Γρηγορίου Νύσσης», Νέα Σιών 50 (1955), 80-87. 183-190. 395-400, Νέα Σιών 51 (1956), 33-42. 129-133.
Κ α ρ α β ι δ ο π ο ύ λ ο υ Ἰ., «Ἡ γνῶσις τοῦ καλοῦ καί τοῦ κακοῦ» = Ἰ. Κ α- ρ α β ι δ ο π ο ύ λ ο υ, «Ἡ γνῶσις τοῦ καλοῦ καί τοῦ κακοῦ καί ἡ οὐσία τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος», Γρηγόριος Παλαμᾶς 44(1961), 330-345.
Κ α ρ μ ί ρ η Ἰ., Σύνοψις Δογματικῆς Διδασκαλίας = Ἰ. Ν. Κ α ρ μ ί ρ η, Σύνοψις τῆς Δογματικῆς Διδασκαλίας τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας, Ἐν Ἀθήναις 1957.
K e r n W., «Zur theologischen Auslegung», W. K e r n, «Zur theologischen Auslegung des Schöpfungsglaubens», MyS 2(1967), 464-545.
Κ ο λ ο β ο π ο ύ λ ο υ M., Ἡ δημιουργία τοῦ κόσμου = Μ. Β. Κ ο λ ο β ο- π ο ύ λ ο υ, Ἡ δημιουργία τοῦ κόσμου στό ἔργο τοῦ Ἰωάννη Φιλόπονου «De Opificio Mundi» καί ἡ σ' αὐτό ἐπίδραση τῆς «Ἑξαημέρου» τοῦ Μ. Βασιλείου (Διδακτορική Διατριβή), Ἀθήνα 2004.
Κ ο ρ ν α ρ ά κ η Ἰ., «Ψυχολογική θεώρηση» = Ἰ. Κ ο ρ ν α ρ ά κ η, «Ψυχολογική θεώρηση ἀνθρωπολογικῶν ἀναφορῶν στόν Περὶ ψυχῆς καὶ ἀναστάσεως μετὰ τῆς ἰδίας ἀδελφῆς Μακρίνης διάλογο τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης», Πρακτικά Θ΄ Διεθνοῦς Συνεδρίου περί τοῦ ἁγ. Γρηγορίου Νύσσης «Ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἰς τήν θεολογίαν τοῦ ἁγ. Γρηγορίου Νύσσης», Ἀθῆναι 2005, 397-409..
Κ ο ρ ν α ρ ά κ η K., «Νηπτική θεώρηση» = Κ. Ἰ. Κ ο ρ ν α ρ ά κ η, «Νηπτική θεώρηση τῶν ἀνθρωπολογικῶν δεδομένων τοῦ ἐνυπνίου τῆς νύμφης», ΕΕΘΣΠΑ 33 (1998), 673-695.
Κ ο ρ ν α ρ ά κ η K., «“Σύμμετρον” καί “Εὔκαιρον”» = Κ. Ἰ. Κ ο ρ ν α- ρ ά κ η, «“Σύμμετρον” καί “Εὔκαιρον”: Ἡ ἀνθρωπολογική θεώρηση τοῦ χρόνου κατά τό ὑπόμνημα τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης στόν Ἐκκλησιαστή», Πρακτικά Ἡμερίδας «Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ἐπίσκοπος Νύσσης. “Τό παιδαγωγικό, τό ἀνθρωπολογικό καί τό θεολογικό ἔργο του”», Ἀθήνα 2003, 79-100.
Κ ο ρ ν α ρ ά κ η K., «Ἡ ἔκφραση νηπτικῆς θεολογίας» = Κ. Ἰ. Κ ο ρ ν α- ρ ά κ η, «Ἡ ἔκφραση νηπτικῆς θεολογίας κατά τόν ΙΣΤ΄ αἰώνα στό ἔργο τοῦ Παχωμίου Ρουσάνου», Πρακτικά Διεθνοῦς Ἐπιστημονικοῦ Συμποσίου «Παχώμιος Ρουσάνος. 450 χρόνια ἀπό τήν κοίμησή του (1553)», Ἀθῆναι 2005, 611-655.
Κ ο ρ ν α ρ ά κ η K., «Ὁ βιωματικός χαρακτήρας τοῦ δόγματος» = Κ. Ἰ. Κ ο ρ ν α ρ ά κ η, «Ὁ βιωματικός χαρακτήρας τοῦ δόγματος κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο Νύσσης», Πρακτικά Θ΄ Διεθνοῦς Συνεδρίου περί τοῦ ἁγ. Γρηγορίου Νύσσης «Ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἰς τήν θεολογίαν τοῦ ἁγ. Γρηγορίου Νύσσης», Ἀθῆναι 2005, 669-724.
Κ r e m e r K., «Bonum est diffusivum sui» = K. K r e m e r , «Bonum est diffusivum sui. Ein Beitrag zum Verh von Neuplatonismus und Christentum», ANRW 36(1987), 994-1032.
K ü m m e l W., The Theology of the New Testament = W. G. K ü m m e l, The Theology of the New Testament, According to its Major Witnesses, Jesus-Paul-John (translated by J. J. Vincent), London 1974.
Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο υ M., «Ἡ πτώση» = Μ. Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο υ, «Ἡ πτώση (Γεν. β΄-γ΄)», Γρηγόριος Παλαμᾶς 72(1989), 541-560.
L a d n e r G., «The Philosophical Anthropology» = G. B. L a d n e r, «The Philosophical Anthropology of Saint Gregory of Nyssa», DOP 12(1958), 59-94.
L a m b e r t G., «Le drame» = G. L a m b e r t, «Le drame du jardin d' Eden», NRTh 76(1954), 917-948. 1044-1072.
Λ α σ π ί δ η Χ., Ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου,= Χ. Λ α σ π ί δ η, Ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου κατά τήν Ὀρθόδοξη πίστη, Θεσσαλονίκη 1994.
L e w y H., Sobria Ebrietas = H. L e w y, Sobria Ebrietas. Untersuchungen zur Geschichte der antiken Mystik, Giessen 1929.
L e y s R., L’ image de Dieu = R. L e y s, L’ image de Dieu chez Saint Grégoire de Nysse. Esquisse d’ une doctrine, Paris 1951.
Λ ι ά κ ο υ ρ α Κ., Ἡ διδασκαλία τοῦ ἁγίου Φιλοθέου = Κ. Ἠ. Λ ι ά κ ο υ ρ α, Ἡ περί τῶν ἀκτίστων θείων ἐνεργειῶν διδασκαλία τοῦ ἁγίου Φιλοθέου (Κοκκίνου) Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, Ἀθῆναι 1992.
Λ ι ά κ ο υ ρ α Κ., Ἡ διδασκαλία τοῦ Νείλου Καβάσιλα = Κ.Ἠ. Λ ι ά κ ο υ ρ α, Ἡ περί τῆς ἐκπορεύσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος διδασκαλία τοῦ Νείλου Καβάσιλα, Ἀθήνα 1997.
Λ ι ά κ ο υ ρ α Κ., Τό μυστήριον τῆς Ἁγίας Τριάδος= Κ.Ἠ. Λ ι ά κ ο υ ρ α, Τό μυστήριον τῆς Ἁγίας Τριάδος κατά τόν Θησαυρόν τοῦ Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας (Σπουδή στήν ἀντιαρειανική Τριαδολογική διδασκαλία τοῦ Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας), Ἀθήνα 2005.
L i e s k e A., «Zur Theologie» = A. L i e s k e, «Zur Theologie der Christusmystik Gregors von Nyssa», Schol 14 (1939), 485-514.
L i e s k e A., «Die Theologie» = A. L i e s k e, «Die Theologie der Christusmystik Gregors von Nyssa», ZKΤh 70 (1948), 49-93. 129-168. 315-340.
L o s s k y V., Mystical Theology = V. L o s s k y, The Mystical Theology of the Eastern Church, London 1944.
L o s s k y V., Vision de Dieu = V. L o s s k y, Vision de Dieu. La tradition patristique grecque jusqu' à Grégoire Palamas, Neuchâtel 1962.
L o t–B o r o d i n e M., «La doctrine» = M. L o t-B o r o d i n e, «La doctrine de la ‘deification’ dans l’ église grecque jusqu’ au XIe siècle», RHR53(1932), 5-43. 525-574· 54 (1933), 8-15.
Μ α ν τ ζ α ν ά ρ η K., «Ἡ διαλογική συνάντηση» = Κ. Δ. Μ α ν τ ζ α ν ά- ρ η, «Ἡ διαρκής διαλογική συνάντηση τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης μέ τήν ἐπιστήμη. Τό ἀγενές τῆς πρώτης δημιουργίας καί ἡ ἐξελικτική του πορεία», Θεολογία 76(2005), 545-563.
Μ α ρ ᾶ Ἀ., Ἡ ἐσχατολογία = Ἀ. Γ. Μ α ρ ᾶ, Ἡ ἐσχατολογία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης. Φιλοσοφικές καί Θεολογικές πηγές. Δευτέρα Παρουσία, Παράδεισος, Κόλαση, Ἀποκατάσταση, Θεσσαλονίκη 2002.
Μ α τ θ ο π ο ύ λ ο υ Ε., Ἑρμηνεία εἰς τήν Πρός Ρωμαίους Ἐπιστολήν = Ε. Μ α τ θ ο π ο ύ λ ο υ, Ἑρμηνεία εἰς τήν Πρός Ρωμαίους Ἐπιστολήν τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, Ἀθῆναι 1928.
Μ α τ σ ο ύ κ α Ν., «Θεολογία καί ἀνθρωπολογία» = Ν. Ἀ. Μ α τ σ ο ύ κ α, «Θεολογία καί ἀνθρωπολογία κατά τόν Μέγαν Ἀθανάσιον», Τόμος ἑόρτιος Μεγάλου Ἀθανασίου, Θεσσαλονίκη 1974 , 45-128.
Μ α τ σ ο ύ κ α Ν., Κόσμος = Ν. Ἀ. Μ α τ σ ο ύ κ α, Κόσμος, ἄνθρωπος, κοινωνία, κατά τόν Μάξιμο Ὁμολογητή, Ἀθήνα 1980.
Μ α τ σ ο ύ κ α Ν., Ἱστορία τῆς Φιλοσοφίας = Ν. Ἀ. Μ α τ σ ο ύ κ α, Ἱστορία τῆς Φιλοσοφίας, μέ σύντομη εἰσαγωγή στή Φιλοσοφία, Θεσσαλονίκη 19842.
Μ α τ σ ο ύ κ α Ν., Μυστήριον = Ν. Ἀ. Μ α τ σ ο ύ κ α, Μυστήριον ἐπί τῶν ἱερῶς κεκοιμημένων καί ἄλλα μελετήματα, Θεσσαλονίκη 1992.
Μ α τ σ ο ύ κ α Ν., Ἱστορία τῆς Βυζαντινῆς Φιλοσοφίας =Ν. Ἀ. Μ α τ σ ο ύ- κ α, Ἱστορία τῆς Βυζαντινῆς Φιλοσοφίας, μέ παράρτημα τό σχολαστικισμό τοῦ Δυτικοῦ Μεσαίωνα, Θεσσαλονίκη 1994.
Μ α τ σ ο ύ κ α Ν., Δογματική καί συμβολική θεολογία, τ.2 καί 3 = Ν. Ἀ. Μ α τ σ ο ύ κ α, Δογματική καί συμβολική θεολογία, τ.2 (Ἔκθεση τῆς ὀρθόδοξης πίστης). Δογματική καί συμβολική θεολογία, τ.3 (Ἀνακεφαλαίωση καί Ἀγαθοτοπία. Ἔκθεση τοῦ οἰκουμενικοῦ χαρακτήρα τῆς χριστιανικῆς διδασκαλίας), Θεσσαλονίκη 1985.2001.
M é r i d i e r L., L’ influence = L. M é r i d i e r, L’ influence de la seconde sophistique sur l’ oeuvre de Grégoire de Nysse, Paris 1906.
M e r k i H., Ὁμοίωσις Θεῷ = Η. Μ e r k i, Ὁμοίωσις Θεῷ. Von der platonischen Angleichung an Gott zur Gottähnlichkeit bei Gregor von Nyssa, Freiburg i.B. 1952.
Μ η τ σ ο π ο ύ λ ο υ N., Θέματα Δογματικῆς = Ν. Μ η τ σ ο π ο ύ λ ο υ, Θέματα Ὀρθοδόξου Δογματικῆς Θεολογίας (Πανεπιστημιακαί παραδόσεις Δογματικῆς), Ἀθῆναι 1991.
M o s s h a m m e r A., The Created and the Uncreated = A. A. M o s s h a m- m e r, The Created and the Uncreated in Gregory of Nyssa in Contra Eunomium I, 105-113. El «Contra Eunomium I», en la produccion literaria de Gregorio de Nisa, Pamplona 1988, 353-379.
M o υ τ σ ο ύ λ α Ἠ., Ἡ Σάρκωσις = Ἠ. Δ. Μ ο υ τ σ ο ύ λ α, Ἡ σάρκωσις τοῦ Λόγου καί ἡ θέωσις τοῦ ἀνθρώπου κατά τήν διδασκαλίαν Γρηγορίου τοῦ Νύσσης (Διδακτορική Διατριβή), Ἀθῆναι 1965.
Μ ο υ τ σ ο ύ λ α Ἠ., Γρηγόριος Νύσσης = Ἠ. Δ. Μ ο υ τ σ ο ύ λ α, Γρηγόριος Νύσσης. Βίος – Συγγράμματα – Διδασκαλία, Ἀθῆναι 1997.
Μ π α λ τ ᾶ Δ., «Λογική καί ὀντολογία» = Δ. Β. Μ π α λ τ ᾶ, «Λογική καί ὀντολογία. Μελέτη στόν Κατά Μανιχαίων λόγο τοῦ Γρηγορίου Νύσσης», Ἑῷα καί Ἑσπέρια 6(2004-2006), 205-209.
Μ π ο ύ κ η Χ., Ἡ οὐσία τῆς θρησκείας = Χ. Μ π ο ύ κ η, Ἡ οὐσία τῆς θρησκείας κατά τούς Καππαδόκας Πατέρας, Θεσσαλονίκη 1967.
Μ π ο ύ κ η Χ., Ἡ Γλώσσα = Χ. Μ π ο ύ κ η, Ἡ Γλώσσα τοῦ Γρηγορίου Νύσσης ὑπό τό φῶς τῆς φιλοσοφικῆς ἀναλύσεως (Πατριαρχικόν Ἵδρυμα Πατερικῶν Μελετῶν. Θεολογικά Δοκίμια), Θεσσαλονίκη 1970.
Μ π ο ύ λ ο β ι τ ς Ε., Τό μυστήριον τῆς ἐν τῇ Ἁγίᾳ Τριάδι διακρίσεως= Ε. Μ π ο ύ λ ο β ι τ ς, Τό μυστήριον τῆς ἐν τῇ Ἁγίᾳ Τριάδι διακρίσεως τῆς θείας οὐσίας καί ἐνεργείας κατά τόν ἅγιον Μᾶρκον Ἐφέσου τόν Εὐγενικόν, Ἀθήνησι 1980.
Μ π ρ α τ σ ι ώ τ ο υ Π., Εἰσαγωγή εἰς τήν Παλαιάν Διαθήκην = Π. Ἰ. Μ π ρ α τ σ ι ώ τ ο υ, Εἰσαγωγή εἰς τήν Παλαιάν Διαθήκην, Μετά δύο παραρτημάτων περί ἀποκρύφων καί νεωτέρων μεταφράσεων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, Ἐν Ἀθήναις 1992.
Μ π ρ ο ύ σ α λ η Π α γ κ ρ., Εἰς τὸν βίον τοῦ Μωϋσέως = Π α γ κ ρ. Μ π ρ ο ύ σ α λ η, Εἰς τὸν βίον τοῦ Μωϋσέως. Εἰσαγωγή-Κείμενο-Μετάφραση-Σχόλια, Ἀθῆναι 1990.
M ü h l e n b e r g F., Die Unendlichkeit Gottes = F. M ü h l e n b e r g, Die Unendlichkeit Gottes bei Gregor von Nyssa. Gregors Kritik am Gottesbegriff der klassischen Metaphysik, Göttingen 1966.
M u s u r i l l o H., From Glory to Glory = H. M u s u r i l l o, From Glory to Glory. Texts from Gregory of Nyssa’s Mystical Writings (Selected and with an Introduction by Jean Daniélou), [Scribner’s Sons], New York 1961.
Ν έ λ λ α Π., Ἡ περί δικαιώσεως διδασκαλία, Π. Ν έ λ λ α, Ἡ περί δικαιώσεως διδασκαλία Νικολάου τοῦ Καβάσιλα. Συμβολή εἰς τήν ὀρθόδοξον σωτηριολογίαν, Πειραιεύς 1975.
Ν έ λ λ α Π., Ζῶον θεούμενον = Π. Ν έ λ λ α, Ζῶον θεούμενον. Προοπτικές γιά μία ὀρθόδοξη κατανόηση τοῦ ἀνθρώπου, Ἀθήνα 1979.
Ν η σ ι ώ τ η Ν., Προλεγόμενα = Ν. Ἀ. Ν η σ ι ώ τ η, Προλεγόμενα εἰς τήν θεολογικήν γνωσιολογίαν. Τό ἀκατάληπτον τοῦ Θεοῦ καί ἡ δυνατότης γνώσεως αὐτοῦ, Ἀθῆναι 1965.
Ν ι κ η τ α ρ ᾶ Χ., «Ὁ κόσμος» = Χ. Ν ι κ η τ α ρ ᾶ, «Ὁ κόσμος καί οἱ κόσμοι στή θεολογική σκέψη τοῦ ἁγίου Γρηγορίου ἐπισκόπου Νύσσης», Κοινωνία 43 (2000), 135-143.
Ν ι κ ο λ α ΐ δ η Ν. Ἰ., Θέματα Πατερικῆς θεολογίας, Θεσσαλονίκη 2009.
N i s s i o t i s Ν., «L' homme image de Dieu» = N. N i s s i o t i s, «L' homme image de Dieu et pécheur: L' humanisme contemporain et la théologie de la libération», ΕΕΘΣΠΑ 25(1981), 331-360.
Ξ ε ξ ά κ η Ν., «Ἡ χριστιανική τελειότης» = Ν. Γ. Ξ ε ξ ά κ η, «Ἡ χριστιανική τελειότης κατά τόν ἅγιον Γρηγόριον Νύσσης», ΕΠΕΘΧ 4(1997), 485-520.
Ξ ι ώ ν η Ν., Οὐσία καί ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ = Ν. Ρ. Ξ ι ώ ν η, Οὐσία καί ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο Νύσσης, Ἀθήνα 1999.
Π α π α δ ο π ο ύ λ ο υ Σ., Πνεῦμα καί Λόγος = Σ. Π α π α δ ο π ο ύ- λ ο υ, Γρηγορίου Νύσσης, Πνεῦμα καί Λόγος, Κατερίνη 1977.
Π α π α δ ο π ο ύ λ ο υ Σ., «Γρηγόριος Νύσσης», ΕΕΘΣΠΑ 26 (1984), 195-234.
Π α π α δ ο π ο ύ λ ο υ Σ., Πατρολογία Β΄ = Σ. Π α π α δ ο π ο ύ λ ο υ, Πατρολογία Β΄. Ὁ τέταρτος αἰώνας (Ἀνατολή καί Δύση), Ἀθήνα 1990.
Π α π α δ ο π ο ύ λ ο υ Σ., Πατρολογία Α΄, Ἀθήνα 1997.
Π α τ ρ ώ ν ο υ Γ., Ἡ θέωση = Γ. Π α τ ρ ώ ν ο υ, Ἡ θέωση τοῦ ἀνθρώπου ὑπό τό φῶς τῶν ἐσχατολογικῶν ἀντιλήψεων τῆς Ὀρθόδοξης Θεολογίας, ἔκδ. Δόμος, Ἀθήνα 1995².
P l a s s P., «Transcedent time» = P. P l a s s, «Transcedent time and eternity in Gregory», VigChr 34(1980), 180-192.
Π ρ ι γ κ ι π ά κ η Ε., Ἡ Θεοτόκος= Ε. Κ. Π ρ ι γ κ ι π ά κ η, Ἡ Θεοτόκος καί τό μυστήριο τῆς θείας οἰκονομίας κατά τόν ἅγιο Ἀνδρέα Κρήτης (Διδακτορική Διατριβή), Ἀθήνα 2008.
R a d u c a V., ΑΛΛΟΤΡΙΩΣΙΣ = V. R a d u c a, ΑΛΛΟΤΡΙΩΣΙΣ. La chute et la restauration de l' homme selon saint Grégoire de Nysse. (Publication partielle de la thèse présentée à la Faculté de Théologie de l' Université de Fribourg), Fribourg 1985.
Ρ ά ν τ ο β ι τ ς Ἀ., Τό μυστήριον τῆς Ἁγίας Τριάδος= Ἀ. Ρ ά ν τ ο β ι τ ς, Τό μυστήριον τῆς Ἁγίας Τριάδος κατά τόν ἅγιον Γρηγόριον Παλαμᾶν, Θεσσαλονίκη 1973.
R o b e r t J., «Deux thèmes» = J. R o b e r t, «Sur deux thèmes mystiques de Grégoire de Nysse», Byz 36 (1966), 127-143.
Ρ ω μ α ν ί δ ο υ Ἰ. Σ., Τό προπατορικόν ἁμάρτημα, Ἀθήνα 19892.
Σ α β β ά τ ο υ Χ ρ υ σ., Ἡ θεολογική ὁρολογία = Χ ρ υ σ. Ν. Σ α β β ά τ ο υ (νῦν Μητροπολίτου Μεσσηνίας), Ἡ θεολογική ὁρολογία καί προβληματική τῆς Πνευματολογίας Γρηγορίου Β΄ τοῦ Κυπρίου, Κατερίνη 1997.
S c h o e m a n n J., «Gregors von Nyssa» = J. B. S h o e m a n n, «Gregors von Nyssa theologische Anthropologie als Bildtheologie», Schol 18 (1943), 31-53.
S h e r w o o d P., Maximus and Origenism = P. S h e r w o o d, «Maximus and Origenism. Ἀρχή καί τέλος», Berichte zum XI Intern. Byz. Kongress III, München 1958.
S k a l t s a s G., L' Acte créateur de Dieu = G. S k a l t s a s, L' Acte créateur de Dieu chez saint Grégoire de Nysse. Approche théologique (Mémoire de licence en théologie à l' Université catholique de Louvain), Louvain 1990-1991.
S k a l t s a s G., La finalité = G. S k a l t s a s, La finalité de l' acte créateur divin chez S. Grégoire de Nysse. Un aspect de la théologie nysséenne en relation avec ses sources Philosophiques présumées. (Mémoire de D.E.A. en Sciences Religieuses à L' École Pratique des Hautes Études: Section des Sciences Religieuses), Paris 1992.
Σ κ α λ τ σ ᾶ Γ., «Ὁ ἄνθρωπος ὡς κάτοπτρον τῶν ἐσχάτων» = Γ. Σ κ α λ- τ σ ᾶ, «Ὁ ἄνθρωπος ὡς κάτοπτρον τῶν ἐσχάτων (κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο Νύσσης)», Σύναξη 59 (1996), 45-59.
Σ κ ο υ τ έ ρ η Κ., «Μετεωροπορεῖν» = Κ. Β. Σ κ ο υ τ έ ρ η, «Μετεωροπορεῖν καὶ συμμετεωροπορεῖν παρά τῷ ἁγίῳ Γρηγορίῳ Νύσσης», Θεολογία 39 (1968), 425-439.
Σ κ ο υ τ έ ρ η Κ., «Ἡ ἑνότης» = Κ. Β. Σ κ ο υ τ έ ρ η, «Ἡ ἑνότης τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως ὡς πραγματική προϋπόθεσις τῆς σωτηρίας (Ἐκ τῆς ἀνθρωπολογίας τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης)», Θεολογία 40 (1969), 416-429.
Σ κ ο υ τ έ ρ η Κ., Συνέπειαι τῆς πτώσεως = Κ. Β. Σ κ ο υ τ έ ρ η, Συνέπειαι τῆς πτώσεως καί λουτρόν παλιγγενεσίας (Ἐκ τῆς ἀνθρωπολογίας τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης) [Διατριβή ἐπί ὑφηγεσίᾳ], Αθῆναι 1973.
Σ κ ο υ τ έ ρ η Κ., «Malum» = Κ. Β. Σ κ ο υ τ έ ρ η, « “Malum Privatio est”. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης καί ὁ Ψευδο-Διονύσιος διά τήν ὕπαρξιν τοῦ κακοῦ», ΕΕΘΣΠΑ 26 (1984), 309-320.
Σ κ ο υ τ έ ρ η Κ. Β., Ἱστορία Δογμάτων, τ.2, Ἀθήνα 2004.
S p i r a Α., «Stabilität und Instabilität» = A. S p i r a, «Stabilität und Instabilität in der Ethik der Griechen. Zum Problem der Grenzenlosigkeit im westlichen Denken», ZRGG 36 (1984), 115-130.
Σ π ο υ ρ λ ά κ ο υ – Ε ὐ τ υ χ ι ά δ ο υ Ἀ., Ἡ Παναγία Θεοτόκος = Ἀ. Σ π ο υ ρ λ ά κ ο υ – Ε ὐ τ υ χ ι ά δ ο υ, Ἡ Παναγία Θεοτόκος τύπος χριστιανικῆς ἁγιότητος. Συμβολή εἰς τήν ὀρθόδοξον τοποθέτησιν ἔναντι τῆς ρωμαιοκαθολικῆς Ἀσπίλου Συλλήψεως καί τῶν συναφῶν ταύτῃ δογμάτων (Διδακτορική Διατριβή), Ἀθῆναι 1990.
Σ υ κ ο υ τ ρ ῆ Ἰ., Συμπόσιον = Ἰ. Σ υ κ ο υ τ ρ ῆ, Πλάτωνος Συμπόσιον, Αθῆναι 1950².
Σ ω τ η ρ ο π ο ύ λ ο υ Χ., Θέματα ἀσκητικῆς ζωῆς = Χ. Γ. Σ ω τ η ρ ο- π ο ύ λ ο υ, Θέματα ἀσκητικῆς ζωῆς εἰς τά «Κεφάλαια ἀγάπης» τοῦ ἁγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ, Ἀθῆναι 1993.
T α τ ά κ η Β., La Contribution = B. T α τ ά κ η, La Contribution de la Cappadoce à la pensée chrétienne, (Collection de l’ Institut Français, Centre d’ Études d’ Asie Mineure 18 [Cappadoce 13]), Athènes 1960.
T α τ ά κ η Β., Μελετήματα = Β. Τ α τ ά κ η, Μελετήματα Χριστιανικῆς Φιλοσοφίας, Ἀθῆναι 1967.
T α τ ά κ η Β., Ἡ συμβολή τῆς Καππαδοκίας = Β. Τ α τ ά κ η, Ἡ συμβολή τῆς Καππαδοκίας στήν χριστιανική σκέψη, Ἀθῆναι 1989.
T h u n b e r g L., Microcosm and Mediator = L. T h u n b e r g, Microcosm and Mediator. The Theological Anthropology of Maximus the Confessor, Lund 1965.
Τ ρ ε μ π έ λ α Π., Ὑπόμνημα = Π. Ν. Τ ρ ε μ π έ λ α, Ὑπόμνημα εἰς τάς Ἐπιστολάς τῆς Καινῆς Διαθήκης, τ.1, Ἀθῆναι 1956.
Τ ρ ε μ π έ λ α Π., Δογματική = Π. Ν. Τ ρ ε μ π έ λ α, Δογματική τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας, τ.1 καί 2, Ἀθῆναι 1959.
Τ σ ά μ η Δ., «Ἡ περί τοῦ ἀποδέκτου» = Δ. Τ σ ά μ η, «Ἡ περί τοῦ ἀποδέκτου τοῦ ἀπολύτρου διδασκαλία τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας», Κληρονομία 2(1970), 88-111.
Τ σ ά μ η Δ., Εἰσαγωγή στήν σκέψη τῶν Πατέρων = Δ. Τ σ ά μ η, Εἰσαγωγή στήν σκέψη τῶν Πατέρων τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, Θεσσαλονίκη 19924.
V e r g h e s e T., Διάστημα and Διάστασις = T. P. V e r g h e s e, Διάστημα and Διάστασις in Gregory of Nyssa. Introduction to a Concept and the Posing of a Problem, Leiden 1976.
V ö l k e r W., Fortschritt und Vollendung = W. V ö l k e r, Fortschritt und Vollendung bei Philo von Alexandria, Leipzig 1938.
V ö l k e r W., Μaximus Confessor als Meister = W. V ö l k e r, Μaximus Confessor als Meister des geistlichen Lebens, Wiesbaden 1965.
W e i s w u r m A., The Nature of Human Knowledge = A. A. W e i s w u r m, The Nature of Human Knowledge according to St. Gregory of Nyssa, Washington 1952.
W i l li a m s N., The original sin = N. P. W i l l i a m s, The ideas of the fall and original sin. A historical and critical study, London 1927.
W i I s o n – K a s t n e r P., «God's infinity» = P. W i I s o n – K a s t n e r, «God's infinity and his relationship to creation in the theologies of Gregory of Nyssa and Jonathan Edwards», Foun 21(1978), 305-321.
W o l f s o n H., «The identification of ex nihilo» = H. A. W o l f s o n, «The identification of ex nihilo with emanation in Gregory of Nyssa», The Ecumenical World of Orthodox Civilization. Russia and Orthodoxy, τ.3.Essays in Honor of Georges Florovsky, Paris 1974, 35-42.
Χ ρ ή σ τ ο υ Π., «Τό ἀνθρώπινον πλήρωμα» = Π. Χ ρ ή σ τ ο υ, «Τό ἀνθρώπινον πλήρωμα κατά τήν διδασκαλίαν τοῦ Γρηγορίου Νύσσης», Κληρονομία 4 (1972), 41-62.
Z e n k o w s k y Β., Das Bild vom Menschen = B. Z e n k o w s k y, Das Bild vom Menschen in der Ostkirche, Stuttgart 1951.
Ζ η ζ ι ο ύ λ α Ἰ., «Προσωπεῖον» = Ἰ. Ζ η ζ ι ο ύ λ α (νῦν Μητροπολίτου Περγάμου), «Ἀπό τό προσωπεῖον εἰς τό πρόσωπον» (Χαριστήρια εἰς τιμήν τοῦ Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος Μελίτωνος), Ἐποπτεία 73(1982), 941-960.
Ζ η ζ ι ο ύ λ α Ἰ., «Τό εἶναι τοῦ Θεοῦ» = Ἰ. Ζ η ζ ι ο ύ λ α (νῦν Μητροπολίτου Περγάμου), «Τό εἶναι τοῦ Θεοῦ καί τό εἶναι τοῦ ἀνθρώπου», Σύναξη 37(1991), 11-36.
•
Κατά τήν σύνταξη τῆς παρούσης ἐργασίας, ἐκτός ἀπό τήν ἀνωτέρω βιβλιογραφία, χρησιμοποιήθηκαν καί τά κάτωθι ἀναγραφόμενα βοηθήματα :
Ἀ ν δ ρ ι ο π ο ύ λ ο υ Π., Ἡ περί ἁμαρτίας καί χάριτος διδασκαλία τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, Ἀθῆναι 1989.
B a r r e t t C. K., From First Adam to Last, London 1962.
B e i e r w a l t e s W., Plotin. Über Ewigkeit und Zeit (Enneade III 7), Frankfurt 1981.
B o υ δ ο ύ ρ η Κ., Ψυχή καί Πολιτεία. Ἔρευνα ἐπί τῆς πολιτικῆς φιλοσοφίας τοῦ Πλάτωνος, Ἐν Αθήναις 1970.
B r é h i e r E., Παγκόσμιος Ἱστορία τῆς Φιλοσοφίας, Ἀθῆναι 1970.
C a n é v e t M., «Saint Grégoire de Nysse», DSp 6 (1967), 971-1011.
C a v a r n o s J. P., St. Gregory of Nyssa on the Origin and Destiny of Soul. Institut for Byzantine and Modern Greek Studies, Belmont (Mass.) 1956.
C h e r n i s s H. F., «The platonisme of Gregory of Nyssa, UCPCP 11 (1930), 1-92.
C o r e t h E., Grundfragen des menschlichen Daseins, Innsbruck 1956.
C o r s i n i E., Plérôme humain et plérôme cosmique chez Grégoire de Nysse, Leiden 1971.
C r o s s R., «Gregory of Nyssa of Universals», VigChr 56(2002), 372-410.
D a n i é l o u J., «Les tuniques de peau chez Grégoire de Nysse», Glaube, Geist. Geschichte. Festschrift für Ernst Benz zum 60. Geburtstage, Leiden 1967.
Δ η μ η τ ρ α κ ο π ο ύ λ ο υ Π. Χ., Ἡ Ἀνθρωπολογία τοῦ Μεγάλου Ἀθανασίου, Ἀθῆναι 1954.
Δ ρ ο ύ λ ι α Ἰ. Δ., «Πρόσωπον», ΘΗΕ 10(1967), 665-671.
Φ α ρ ά ν τ ο υ, Μ., Ἠθική τοῦ φυσικοῦ κόσμου,Ἀθήνα 1977.
Φ α ρ ά ν τ ο υ, Μ., Ἡ περί Θεοῦ Ὀρθόδοξος διδασκαλία, Ἀθῆναι 1985.
Φ ε ι δ ᾶ Β., «Γρηγόριος Νύσσης», ΕΠΛΜ 19 (1985), 248-249.
Φ ε ι δ ᾶ Β., Ἐκκλησιαστική Ἱστορία, τ.1, Ἀθῆναι 19942.
G a ï t h J., La conception de la liberté chez Grégoire de Nysse, Paris 1953.
Γ ε ω ρ γ ο π ο ύ λ ο υ–Ν ι κ ο λ α κ ά κ ο υ Ν., Θέματα φιλοσοφίας, Ἀθήνα 1985.
Γ ε ω ρ γ ο ύ λ η Κ. Δ., Ἱστορία τῆς ἑλληνικῆς Φιλοσοφίας, τ.1, Ἀθῆναι 1975.
Γ ι α ν ν α ρ ᾶ Χ., Σχεδίασμα εἰσαγωγῆς στή Φιλοσοφία, Θεσσαλονίκη 19882.
H a r l M., «La ‘satiété’ de la contemplation comme motif de la chute des âmes», StPatr 8 (1966), 373-405.
Θ ε ο δ ώ ρ ο υ Ἀ., «Εἰκών καί ὁμοίωσις», ΘΗΕ 5(1964), 417-419.
Θ ε ο δ ώ ρ ο υ E. Δ., «Χρόνος, λειτουργικός», ΘΗΕ 12(1968), 383-384.
Θ ε ο δ ώ ρ ο υ Ε. Δ., «Τό σταθερό καί μεταβλητό στήν Ὀρθόδοξη Λατρεία», Θεολογία 70 (1999), 7-55.
I v a n k a E. von, Plato Christianus, Einsiedeln 1964.
Ἰ ω α ν ν ί δ η Ν. Χ., «Οἱ φίλοι καί οἱ συνεργάτες τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ», Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς στήν ἱστορία καί τό παρόν, Ἅγιον Ὄρος 2000, 543-572.
Ἰ ω α ν ν ί δ ο υ Β., Ὁ Μυστικισμός τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, Ἀθῆναι 19582.
J a e g e r W., Early Christianity and Greek Paideia, Cambridge 1961.
J ü n g e l E., Tod, Stuttgart 1971.
Κ α λ ο γ ή ρ ο υ Ἰ., Ἱστορία τῶν Δογμάτων, τ.1, Θεσσαλονίκη 1985.
Κ α ρ α β ι δ ο π ο ύ λ ο υ Ἰ., Ἡ ἁμαρτία κατά τόν Ἀπόστολον Παῦλον, Θεσσαλονίκη 1968.
Κ α ρ ά μ π ε λ ι α Μ., «Ἡ ἔννοια τῆς δημιουργίας στό Γρηγόριο Νύσσης», Γρηγόριος Παλαμᾶς 75 (1992), 833-846.
K ε λ ε σ ί δ ο υ–Γ α λ α ν ο ῦ Ἀ., Ἡ ἔννοια τῆς σωτηρίας στήν πλατωνική πολιτική φιλοσοφία, Ἀθῆναι 1982.
Κ ο ρ ν α ρ ά κ η Ἰ. Κ., «Ἔρως», ΘΗΕ 5 (1964), 893-897.
Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο υ Ε., «Γρηγόριος Νύσσης», ΘΗΕ 4 (1964), 765.
L e y s R., «La théologie spirituelle de Grégoire de Nysse», StPatr 2 (1957), 495-511.
Λ ι ά κ ο υ ρ α Κ. Ἠ., Κυρίλλου Αλεξανδρείας κατά τῶν Νεστορίου δυσφημιῶν. Ἡ Χριστολογική διδασκαλία τοῦ Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας σέ ἀντιπαράθεση πρός τή Νεστοριανική κακοδοξία, Ἀθήνα 2001.
L o s s k y V., Κατ' εἰκόνα καί καθ' ὁμοίωσιν Θεοῦ, Θεσσαλονίκη 1974.
M a l e v e z L., «L’église dans le Christ. Étude de théologie historique et théorique», RSR 25 (1935), 257-291. 418-440.
Μ α ρ τ ζ έ λ ο υ Γ. Δ., Ὀρθόδοξο δόγμα καί θεολογικός προβληματισμός Β΄, Θεσσαλονίκη 2000.
M α τ σ ο ύ κ α Ν., Γένεσις καί οὐσία τοῦ ὀρθοδόξου δόγματος, Θεσσαλονίκη 1969.
M α τ σ ο ύ κ α Ν., «Γνῶσις καί ἀγνωσία τοῦ Θεοῦ», Κληρονομία 2 (1970), 53-87.
M α τ σ ο ύ κ α Ν., «Ἡ ἐκκλησιολογία ἐξ ἐπόψεως τοῦ Τριαδικοῦ δόγματος», ΕΕΘΣΠΘ 17(1972), 113-211.
M α τ σ ο ύ κ α Ν., Τό πρόβλημα τοῦ κακοῦ, Θεσσαλονίκη 19862.
M α τ σ ο ύ κ α Ν., Ἐπιστήμη, φιλοσοφία καί θεολογία στήν Ἑξαήμερο τοῦ Μ. Βασιλείου,Θεσσαλονίκη 19902.
Μ ε τ α λ λ η ν ο ῦ Γ., «Πελάγιος», ΘΗΕ 10(1966), 255-258.
M i q u e l P. «Parrhésia», Dsp 121 (1983), 260-264.
Μ π ι τ σ ά κ η Ἀ. Ε., «Ἡ ἀθανασία τῆς ψυχῆς κατά τόν Πλάτωνα», Θεολογία 66 (1995), 150-170.
Μ π ρ α τ σ ι ώ τ ο υ Π. Ἰ., «Ἡ γυνή ἐν τῇ Βίβλῳ», Ἐκκλησιαστικός Φάρος 22(1923), 260-481.
Μ π ρ α τ σ ι ώ τ ο υ Π. Ἰ., «Ὁ ἄνθρωπος ἐν τῇ Καινῇ Διαθήκῃ», ΕΕΘΣΠΑ 10(1954-1955), 83-98.
Ν έ λ λ α Π., «Ἡ θεολογία τοῦ κατ’ εἰκόνα», Κληρονομία 2 (1970), 293-320.
Ν ι ά ρ χ ο υ Κ. Γ., Εἰσαγωγικά μαθήματα στή Φιλοσοφία, Ἀθήνα 1986.
Ν y g r e n A., Eros und Agape. Gestaltwandlungen der christlichen Liebe, 2. Teil (Studien des apologetischen Seminars 39), Gütersloh 1937.
Ξ ε ξ ά κ η Ν. Γ., Ὀρθόδοξος Δογματική, τ.1-3, Ἀθῆναι 2006.
Ὀ ρ φ α ν ο ῦ Μ., Ὁ Υἱός καί τό Ἅγιον Πνεῦμα εἰς τήν Τριαδολογίαν τοῦ Μ. Βασιλείου, Ἀθῆναι 1976.
Ὀ ρ φ α ν ο ῦ Μ., Κωνσταντίνου Μελιτηνιώτου Λόγοι ἀντιρρητικοί δύο, Ἀθῆναι 1986.
O t i s B., «Cappadocian Thought as a Coherent System», DOP 12 (1958), 95-124.
O t i s B., «Gregory of Nyssa and the Cappadocian Conception of Time», StPatr 14(1976), 327-357.
Π α π α π έ τ ρ ο υ Κ. Ε., «Προπατορικόν ἁμάρτημα», ΘΗΕ 10(1967), 636-640.
Π α π α π έ τ ρ ο υ Κ. Ε., Ἡ Ἀποκάλυψις τοῦ Θεοῦ καί ἡ γνῶσις αὐτοῦ, Ἀθῆναι 1969.
R a h n e r K., «Le début d’ une doctrine de cinq sens spirituels chez Origène», RAM12 (1932), 113-140.
Ρ α ν τ ο σ ά β λ ι ε β ι τ ς Ἀ. Τό μυστήριον τῆς σωτηρίας κατά τόν ἅγιον Μάξιμον τόν Ὁμολογητήν, Ἀθῆναι 1975.
R o b i n L., La théorie platonicienne de l’ amour, Paris 1908.
R o n d e t H., Le péché originel dans la tradition patristique et théologique, Paris 1967.
Σ α β β ά τ ο υ Χ ρ υ σ. Ν. (νῦν Μητροπολίτου Μεσσηνίας), «Ἀναφορές κατά τόν ΙΓ΄αἰώνα στό Βυζάντιο γιά ἀλλοιώσεις ἔργων καί χωρίων τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης», Θεολογία 66(1995), 112-123.
S e e m a n n M. «Die Engel», MyS 2(1967), 914-991.
Σ ι ώ τ ο υ Μ., Ἱστορία καί Ἀποκάλυψις κατά τήν ἐπιστήμην τῆς Καινῆς Διαθήκης, Θεσσαλονίκη 1953.
T e s t a E., Il peccato di Adamo nella Patristica, Gerusalemme 1970.
T z a m a l i k o s P., The concept of time in Origen, Frankfurt (P. Lang) 1992.
V i v e s J., «El pecado original en San Gregorio de Nisa», EE 45 (1970), 203-235.
V ö l k e r W., Gregor von Nyssa als Mystiker, Wiesbaden 1955.
V ö l k e r W., «Ζur Gotteslehre Gregors von Nyssa»,VigChr 9(1959), 103-128.
W a l k e r W., A History of Christian Church, New York 1937.
W i n k l h o f e r A., Die Welt der Engel, Weilheim/Obebayern.
W o l f f H. W., Anthropologie des Alten Testaments, München 1973.
Χ α σ τ ο ύ π η Ἀ. Π., Εἰσαγωγή εἰς τήν Παλαιάν Διαθήκην, Ἐν Ἀθήναις 1986.
Χ ρ ή σ τ ο υ Π., Τό μυστήριον τοῦ Θεοῦ, Θεσσαλονίκη 1983.
Χ ρ ή σ τ ο υ Π., Ἑλληνική Πατρολογία, τ.2, Θεσσαλονίκη 1978· τ.3, Θεσσαλονίκη 1987· τ.4, Θεσσαλονίκη 1989.
Z e m p P., Die Grundlagen heilsgeschichtlichen Denkens bei Gregor von Nyssa, München 1970.
Γ΄. ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΕΣ – ΛΕΞΙΚΑ
Geerard M., Clavis Patrum Graecorum,τ.2, Brepols-Turnhout 1974.
Lidell H.- Scott R., Μέγα λεξικόν τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσης, τ.1-4,Ἐν Ἀθήναις 1901-1906.
Mann F.von, Lexicon Gregorianum, Wörterbuch zu den Schriften Gregors von Nyssa, Band I, ἀβαρής-ἄωρος. Bearbeitet von Friedhelm Mann, Brill, Leiden-Boston-Köln 1999. Band II, βαβαί-δορυφορία. Βearbeitet von Friedhelm Mann, Brill, Leiden-Boston-Köln 2000. Band III, ἔαρ-ἑωσφόρος. Bearbeitet von Friedhelm Mann, Brill, Leiden-Boston-Köln 2001.
